U sferi svakodnevne jezičke konzumacije u bosanskom razgovornom jeziku javljaju se uobičajene i opetovane formulacije koje mogu imati tzv. fatičku jezičku funkciju, koja se potvrđuje stalnom upotrebom određenih jezičkih signala te specifičnim i uobičajenim kontekstom.
Kako je naše društvo i dalje vjerno nekim tradicionalnim oblicima ponašanja, kao što je naprimjer posjećivanje i kućni obilazak rodbine i prijatelja, to se u specifičnoj formi, prilikom odlaska sa sijela, nakon ugodnog muhabeta i druženja, upotrebljava forma kojom se koristi domaćin: “Nemojte šta zamjeriti”, ili: “Nemojte šta zahatoriti”, ili: “Nemojte se šta razumiti”, gdje je, uzgred kazano, ova posljednja stilski najmarkantnija zbog pomjeranja značenja lekseme ključne za dekodiranje poruke, dok je druga obilježena specifičnom orijentalnom leksemom zahatoriti (zahatariti) kojom se označava tradicijski kontekst zajednice, a prva je stilski najneutralnija, pa i u funkcionalnom smislu najrasprostranjenija s obzirom na okolnosti u kojima se koristi.
Svakako, moguće je da postoje i druge strukturalne jedinice u kojima domaćini, dobrohotno se i jezički ophodeći prema gostima, traže oprosta od eventualnih grešaka. U tom trenutku, gosti, napuštajući ugodni dom domaćina, obično odgovaraju: “Hvala vam na gostoprimstvuö, što je općeprisutan izraz koji korespondira s najneutralnijim spomenutim optativom, a koji će se rjeđe upotrijebiti u emotivno toplom okruženju, dok je u neposrednijem kontaktu češća konstrukcija: “Hvala vam na ićramu”. Zanimljivo, orijentalno obilježene lekseme hator ili hatar, tj. bosanski neologizam hatoriti, zahatoriti, i ićram, dominantno doprinose emotivno-stilskoj i konotativnoj markaciji izraza.
Leksema hator (a javljaju se i hatar, čak i hatur, a možda i hater) arapskog je porijekla i znači doslovno “misao, pamet, pamćenje, sjećanje” (Škaljić), pri čemu se u tvorbi bosanskog neologizma razvija metaforičko transponiranje, odnoseći se na značenje zamjeranja. Međutim, pomjeranja značenja u leksemi hatar slojevita su i multiplikativna, tako da je navedeni slučaj jedan od primjera promjene.
Leksema ićram (ili ikram) također je arapskog postanja, koja je u bosanski došla posredstvom osmanskoturskog jezika, a čija se osnova značenja dovodi u vezu s arapskim korijenom k-r-m, odakle se izvodi npr. pridjev kerim, što znači “plemenit”, “častan”. U sakralnoj islamskoj praksi ovom riječju završava se namaz, kada se, nakon predaje selame na kraju svojevrsne zahvale, prouči: “Allahumme, Entes-Selamu... vel ikram”, što bi se moglo prevesti imenicom “plemenitost”.
U spomenutoj formulaciji razgovornog stila (“Hvala na ićramu”) ićram znači „čast, počast, doček, pogošćenje“ (Škaljić), gdje se također može ustanoviti transponiranje osnovnog značenja i njegovo pomjeranje u pravcu izvođenja novog.
U svakom slučaju, spomenuti konteksti upotrebe leksema zahatoriti i ićram mogu se javljati i u drugim situacijama, tako da njihova upotreba nije svedena samo na navedene primjere.
Tako se jezik svojim inventarom dovija u neprekidnim trenucima životnog djelovanja.
