Velikosrbizam je partikularno srpska verzija fašizma, toksična mješavina političke ideologije, tradicijskih predodžbi i svjetonazora te običajne i gotovo obredne zločinačke prakse koja se najpreciznije može tumačiti kao kolektivno psihičko oboljenje. To je “bolest duha i uma” koju je “nemoguće iskorijeniti apeliranjem na zdrav razum ili dokazivanjem njene pogubnosti jer ona preživljava i opstaje upravo zahvaljujući svojoj potpunoj iracionalnosti”. Najupečatljivija specifičnost velikosrpske ideologije jeste njena otpornost i svojevrsna “besmrtnost” jer se ona, u nepovoljnim geopolitičkim okolnostima, samo primiruje, a često i maskira kao bezopasno anahrona, koristeći kao vektore osobe s naučnih, kulturnih ili političkih margina, da bi u pravom trenutku prešla na politički i kulturni mainstream te se tako legitimizirana proširila na svog istinskog domaćina – srpske narodne mase. Ponajvažnije od svega, velikosrbizam se možda širi isključivo među srpskim narodom, no njegove žrtve uglavnom su nesrbi jer je za njih on izuzetno smrtonosan.
Glavni širitelji ove pošasti jesu mnogobrojne javne ličnosti iz srpskog kulturnog i naučnog života, onoga što bi se moglo okarakterizirati kao “intelektualna javnost”. Oni nisu tek nositelji ove ideje koja među njima hibernira čak i kada je neprimjetna u javnosti, oni su i svojevrsne žive “petrijeve posude” u kojima velikosrbizam konstantno mutira, poprima nove načine i oblike manifestacije i artikulacije, sve u pokušaju da se prilagodi novim okolnostima i uvjetima. Jedan od takvih jeste i srbijanski historičar Čedomir Antić.
PUZAJUĆA NORMALIZACIJA VELIKOSRBA
Antić se do sada već profilirao kao standardni velikosrpski javni djelatnik i jurišnik jer doslovno ispunjava sve i jedan uvjet. Antić mitologizira Srbe tvrdeći da ih drugi mrze jer su “poseban narod”, negira Genocid u Srebrenici, negira Agresiju na Bosnu i Hercegovinu, izmišlja “radikalni islam” koji ugrožava Srbe, širi narativ o ugroženosti Srba od Bošnjaka, naziva Bosnu i Hercegovinu “vještačkom” te zagovara stvaranje srpske države ili država od dijelova Bosne i Hercegovine i Crne Gore.
Nažalost, ništa od ovoga nije spriječilo organizatore festivala “Sloboda narodu” da velikosrbina Antića ljetos dovedu u Sarajevo kako bi na panel-diskusiji “Zašto se bojimo Jugoslavije” iznosio svoje nakaradne svjetonazore. Antićevo prisustvo nije smetalo ni ostalim učesnicima panel-diskusije, Husniji Kamberoviću i Hrvoju Klasiću, kao što im nije smetalo da istu tu diskusiju moderira notorni velikosrbin Vuk Bačanović. Razloge za ovakvu toleranciju na velikosrbizam te legitimizaciju velikosrba kao relevantnih sagovornika treba vjerovatno tražiti u specifičnoj ljevičarskoj ideologiji koju baštine i Kamberović i Klasnić, a koja s Antićevim i Bačanovićevim velikosrbizmom ima dodirne vrijednosne tačke u pitanju valorizacije jugoslavenskog iskustva kao civilizacijskog vrhunca i zlatnog doba ovih prostora.
Naravno, Čedomir Antić se od gostovanja u Sarajevu pa do danas nije tek zaustavio na negiranju genocida, agresije ili Bosne i Hercegovine već je otišao onamo gdje velikosrbizam redovno kulminira – u negaciju Bošnjaka.
HILJADU ZAŠTO, NITI JEDNO ZATO
U tekstu “Zašto Bošnjaci”, objavljenom u beogradskoj Politici, Antić pokušava patronizirajuće govoriti o Bošnjacima, sa stajališta nekog dobrohotnog realiste koji, eto, prihvata zablude bivših Srba, ali i dalje promišlja kako spasiti one koji nisu suviše zaglibili. No, u nemogućnosti da sakrije pakost, razotkriva se već u prvim redovima kao standardni velikosrbin. Antić u posprdnom tonu obavještava čitatelje Politike kako je “prihvatio da bosanske Muslimane zove Bošnjaci čak i prije nego što je to učinio dobar dio njih samih”, čime dovodi u pitanje legitimitet bošnjačkog imena među samim Bošnjacima. “Sada već davne 1993. godine”, dodaje Antić, kojem je, budući da vjeruje kako su Srbi primordijalni narod, s kojim se po drevnosti mogu takmičiti samo amebe i jednoćelijski organizmi, datum bošnjačkog povratka prava na vlastito ime ustvari neka novotarija, nastala 1993. godine u “Holiday Innu”, a što je već opće mjesto velikosrpske mitomanije.
Antić tvrdi da njegova kapitulacija pred bošnjaštvom ustvari potječe iz pristojnosti jer “oni sebe tako zovu”. No, ipak, Antić se poziva na političku racionalnost, što je naročito ironično uzme li se u obzir njegova velikosrpska ideologija, te traži da se ostavi prostora i za “stari naziv”, misleći pritom na “Muslimane”. Iako Antić priznaje da taj naziv jeste bio konstruiran od komunističkog režima, on ga, ipak, tretira kao prijelazni period odsrbljavanja, a ne kontinuitet debošnjakizacije.
Antiću je, ipak, i veliko “M” prihvatljivo, pa tvrdi da Muslimana ima u “oblastima Zapadne Bosne, Crne Gore i u Srbiji”, te da im broj čak i raste. Antić, kao i svaki velikosrbin, ima potpuno izvitoperen pogled na realnost i pati od kognitivne disonance. Zato je moguće da su za njega Bošnjaci istovremeno i objekt sprdnje, ali i gotovo robotizirano društvo apsolutnog konsenzusa sastavljeno od istomišljenika među kojima vlada jedinstvo svrhe. Antić, u tom smislu, tvrdi kako od islamskog integriste do homonacionalističkog aktiviste među Muslimanima vlada konsenzus o tome da je bošnjaštvo temeljna nacija Bosne i Hercegovine, da je “građanska država” ustvari uspostava demokratije u okvirima većinski muslimanskog građanstva, kao i da prava Srba i Hrvata nikako ne mogu biti politička. Naravno, realnost je dijametralno drugačija, no velikosrbin Antić ne piše o stvarnosti već iznosi uobičajene šovinističke stereotipe nastale iz vlastitih dvojbi, zebnji i slutnji.
S druge strane, budući da komentira teren koji odlično poznaje, poprilično tačno opisuje različite poglede na Bošnjake koji vladaju u srpskom korpusu. Tačno je, recimo, to da srpski nacionalisti Bošnjake vide kao “otpadnike od srpskog naroda koji su se priklonili tuđinu i sa kojima suštinski ne može biti sporazuma”, dok je Antićeva tvrdnja da “srpska levica vidi Bošnjake kao pristojne i umivene Jugoslovene koji su u svemu u pravu i čiji su ekstremisti posledica srpskog zla” tek donekle istinita. Srpski ljevičari doživljavali su Bošnjake uglavnom kao dovoljno emancipirane muslimane, koji su na pola puta da postanu donekle pristojni Srbi bez vlastitog nacionalnog prtljaga. No na bilo kakvu naznaku manifestacija vlastite kulturološke posebnosti, a kamoli traženja nekih nacionalnih prava, i onaj najliberalniji srpski kozmopolita automatski bi se pretvarao u malog čedomira... pardon, Čedomira Antića.
I ostatak Antićevog teksta pretrpan je tipičnim velikosrpskim zabludama, stereotipima i mitomanijom. On tvrdi da Bošnjake podržavaju velike sile, NATO, EU, čak i UN, iako je – valjda i onima koji su površno upoznati s dešavanjima tokom i nakon Agresije na Bosnu i Hercegovinu – poznato da je velikosrpski projekt imao otvorenu podršku dobrog dijela najvećih svjetskih sila te da se u tom smislu situacija promijenila tek nakon što su velikosrbi pokazali krajnje odsustvo diskrecije izvodeći genocid i masovne zločine pred očima svjetske javnosti. Pritom su bili i krajnje nesposobni da svoj projekt privedu kraju, štaviše, našli su se pred totalnim porazom od kojeg su ih spasili upravo oni za koje tvrde da su bošnjački saveznici. Ova Antićeva alternativna realnost i historija upadljiva je naročito kada krene nabrajati šta je to što grize i muči Bošnjake a što navodno dominira bošnjačkim identitetom.
ANTIĆEVO SECIRANJE TUPOM SJEKIROM
Kao prvo, tvrdi Antić, bošnjački narod muči to što su “imali podršku celog sveta”, no uskraćena im je “pobeda”. Činjenica je da Bošnjaci NISU imali podršku svijeta, jer da jesu, niti bi došlo do Agresije na Bosnu i Hercegovinu ni do Genocida nad Bošnjacima, niti bi Bošnjacima bile vezane ruke embargom na naoružanje, niti bi rat bio zaustavljen tek onda kada su ga velikosrbi počeli ozbiljno gubiti.
Druga bošnjačka muka, po Antićevom mišljenju, jeste to što su bili većina u gotovo svim gradovima, a svedeni su “na dve velike doline i jednu izolovanu enklavu”. To jeste donekle tačno, no Antić zaboravlja da napiše da je nestanak Bošnjaka iz gradova u kojima su bili većina posljedica velikosrpske agresije i genocida. Što se tiče Antićeve priče o dolinama i enklavama, to je tek Antićeva verzija već poznate krezube velikosrpske rugalice o “23 posto bošnjačke BiH”. To je naravno i pokazatelj specifične kognitivne disonance velikosrba koji će se izrugivati govoreći o bošnjačkim “dolinama i enklavama”, istovremeno naričući kako su Srbi protjerani u šume i brda s najznačajnijih i najperspektivnijih dijelova Bosne i Hercegovine koje su nekada nastanjivali.
Kao treće, Antić navodi da Bošnjaci jedini od jugoslavenskih naroda nemaju svoju nacionalnu državu, što jeste primjedba na mjestu, no istovremeno i ideja koja, istinu govoreći, opterećuje vrlo mali broj Bošnjaka, jer većina njih i dalje gaji paradigmu Bosne i Hercegovine kao multietničke države koja je istovremeno i nacionalna država bošnjačkog naroda.
Ipak, tek na “četvrtoj bošnjačkoj muci” Antić pokazuje koliko zaista ne poznaje Bošnjake, te da ustvari sve vrijeme piše iz vizure onoga koji posmatra svijet kroz stakla vlastitih predrasuda. Antić, naime, tvrdi da se Bošnjaci osjećaju potcijenjenim od Turaka koji su ih smatrali poluljudima iako su Bošnjaci branili to Osmansko Carstvo žešće nego sami Turci. Ovakva tvrdnja nema nikakve veze s Bošnjacima, štaviše, potpuno je nebulozna, ali ima itekakve sa Srbima jer je u pitanju tipična i tradicionalna srpska misao: koliko je “poturica gori od Turčina”, toliko je i jadniji.
Ta četvrta tačka nastavila se Antićevim naglabanjima o “velikoj politici” te portretiranju srpskog naroda kao “bundžija” koji se teško mire s diktatom i jarmom velikih sila, te ako ništa, makar glasno larmaju kad već ne smiju da djeluju, dok je Bošnjake karikirao kao odane i servilne sluge svake sile, bila ona strana ili domaća, velika ili mala. Naravno, opet je u pitanju tipično srpski antibošnjački šovinizam o “prodaji vjere za večeru” koji je imao krajnji izraz u teoriji Biljane Plavšić o Bošnjacima kao “genetski deformisanom ljudskom materijalu”, ali i u stavu da s “muslimanima” treba samo čvrstom rukom jer ”oni poštuju samo silu”.
Ono što je interesantno jeste da Antić, kao historičar, ne zna ili neće da zna da su navodne notorne bundžije Srbi vjerno, smjerno i požrtvovano služili Osmansko Carstvo tokom gotovo četiri stoljeća, te su često bili njegova prethodnica protiv ostatka kršćanske Evrope. I to u čitavom društvenom presjeku, od plemstva, preko martoloza, pa do seljaka, nomadskih stočara i kmetova. S druge strane, odnos bošnjačkog korpusa spram Osmanskog Carstva nikada nije bio tako servilan te je bio uvijek podešen u skladu s onim što se smatralo vlastitim interesima, barem kako su ih definirale tadašnje vladajuće elite, čemu svjedoči i činjenica da je tokom tog perioda historije bilo daleko više muslimanskih buna u Bosni nego hrišćanskih u Srbiji.
KULTURNI OBRASCI NEKULTURNIH VELIKOSRBA
Sve napisano bila je Antiću uvertira kako bi se argumentirala centralna misao teksta o promjeni srpske politike spram Bošnjaka, tačnije pokretanju nekakvog posebnog političkog odjela koji bi se bavio promišljanjem i osmišljavanjem strategije političkog nastupa prema Bošnjacima, Muslimanima i muslimanima. U tom se duhu Antić zalaže za politiku koja bi se pomirila s onim procesima koji su ili završeni ili su nepovratno odmakli, no koja bi zato pokušala oblikovati procese koji su u toku, naravno, u skladu sa srpskim interesima.
Ključno je, po Antiću, konačno i zaista priznati Bošnjake kao posebnu naciju, no po svaku cijenu treba nastojati utjecati na bošnjački kulturni obrazac kako bi on ostao “zajednički”, tačnije, što bliži srpskom. Po Antiću je priznanje bosanskog jezika, koje stavlja u navodnike, bila “velika greška”. Trebalo je naime taj jezik priznati kao “bošnjački”, no utjecati na to da se on razvija “u duhu svojih korena”, tačnije da je što sličniji srpskom.
No tu nije kraj genijalnih Antićevih ideja, jer on poziva da Srbija “ciljano” investira u “bošnjačke kantone” te da na svaki način pomogne opstanak “identiteta” koji se pokušavaju “bošnjakizirati”. Antić se, ustvari, zalaže za poticanje i promociju muslimanstva, ali i svih regionalnih identiteta među Bošnjacima kako bi usitnio i oslabio bošnjački korpus. Antiću su u tom smislu posebno zanimljivi dijelovi Bosanske krajine, koju naziva Zapadnom Bosnom ili Zelenom Krajinom, dijelovi Hercegovine, Crne Gore i Srednje Bosne.
U suštini, ovoj Antićev poziv toliko je tipično velikosrpski da je gotovo parodičan. Antić bi da priznaje nešto za šta mu niko i ne traži priznanje, jer priznavati Bošnjake da su ono što jesu jednako je kao priznavati izlazak sunca. Ono će izaći, sviđalo se to nekome ili ne sviđalo, priznavao neko tu neumitnu činjenicu ili je negirao. Isto je i s Antićevim tretmanom bosanskog jezika. Antić se vajka da li je trebalo priznati bosanski jezik kao da se Srbi ili Srbija bilo šta pitaju u vezi s tim. Antić u nastavku demonstrira svu raskoš svoga glupavog velikosrbizma jer smatra da je Srbija nekako pozvana ili da uopće ima kulturoloških ili intelektualnih kapaciteta dugoročno utjecati na bošnjački “kulturni kod”. Ko će Antiću objasniti da turbo-folk, “Zvezde Granda”, zadruge, farme, kafanske pjevaljke i ostali srbijanski izvoz nisu i nikada neće biti kultura niti uopće mogu biti dio kulturnog koda Bošnjaka?
BOŠNJAČKO NACIONALNO BUNJIŠTE
Na kraju recimo da je indikativno to što Antić nekoliko puta navodi “zapadnu Bosnu” kao područje od interesa. Očito je da računa na produbljivanje živih rana koje je Bošnjacima nanijela veleizdaja ratnog zločinca Fikreta Abdića. Antić računa na to da bi se Abdićeve sljedbenike moglo dovesti u permanentni identitetski sukob s ostatkom bošnjačkog naroda te od njih stvoriti ne samo neprijateljski nastrojenu političku manjinu već i doslovno drugi narod.
Nažalost, takva Antićeva računica nije bez bilo kakvog osnova jer je tek nekoliko dana nakon njegovog teksta u Politici kod degutantnog Milomira Marića gostovao ratni zločinac Fikret Abdić. Tom je prilikom Abdić ustvrdio da on nije Bošnjak već Musliman. Štaviše, portretirao je nekadašnje legalne nosioce vlasti u Bosni i Hercegovini kao “protivnike, a ne sunarodnjake”, tvrdeći da su oni Bošnjaci, a on nije te da je i to jedan od razloga konflikta. Primitivni i slabo obrazovani Abdić, sam produkt velikosrpske kuhinje, koristi velikosrpske propagandne teze kada kaže da ne prihvata bošnjaštvo jer je ono navodno nastalo dogovorom Alije Izetbegovića i Adila Zulfikarpašića. Na Marićevo pitanje “Kako su nastali Bošnjaci”, postavljeno s prijezirnim osmijehom, veleizdajnik Abdić odgovara da je u pitanju fiks-ideja Adila Zulfikarpašića, kojem je, eto, “Alija popustio” i tome slične nebuloze.
Osim što je ovaj nastup samo dodatno potvrdio sve ono što smo znali o Fikretu Abdiću – od čega je možda najbolnije to što je jedan poluinteligentni komunistički aparatčik nanio takvu štetu Bošnjacima Krajine – to istovremeno pokazuje i stvarne domete velikosrpske političke strategije koju zagovara Čedomir Antić. Veleizdajnici, ratni zločinci, odrodi, polusvijet, primitivci, komunistički otpaci i ostali ljudski šljam... – doslovno su to jedine osobe u bošnjačkom korpusu kod kojih prolazi ono što Antić preporučuje. To su jedini mogući receptori šovinističke ideje proizišle iz intelektualne kuhinje koja se ne može odlučiti između nepatvorene genocidne mržnje, krajnjeg dehumanizirajućeg prezira, histeričnog straha i historijskog kompleksa manje vrijednosti te asimilatorskih tlapnji spram objekta svoje opsesije.
No drugačije i nije moglo biti, kvalitet i moralnost neke ideje u direktnoj je korelaciji s kvalitetom i moralnošću ljudi koje privlači. Dovoljno je samo pogledati osobe u bošnjačkom korpusu koje su danas sklone idejama koje zagovara Antić pa da se shvati koliko su Srbi izgubili, a koliko Bošnjaci dobili takvim nacionalnim klistirom. Antićeva ideja o izazivanju podjela te okretanju dijela bošnjačkog naroda u srpskom smjeru može se stoga svesti samo na uzaludno kljucanje velikosrpske kokoši po podu bošnjačkog ćumeza. A tamo nema ničega osim brabonjaka.
