UKRAJINSKI RUSI: Nasrtali na Bosnu, sada gaze Ukrajinu

Kraj je jula 1995. godine. U opkoljenoj enklavi Žepa, zaštićenoj zoni Ujedinjenih nacija, dešava se bizarna, potpuno sumanuta situacija. U Žepi je ukrajinski kontingent mirovnjaka, snaga UN koji su trebali garantirati zaštitu tamošnjem narodu koji je odavno opkoljen i živi strahujući od izvjesnog pokolja. Ukrajinci nemaju ni goriva, oružje im nije od prevelike koristi za suprotstavljanje snagama Vojske RS koje napreduju prema mjestu. S druge strane, barikade na Žepu napadaju također Ukrajinci, takozvani dobrovoljci, Rusi iz te zemlje u redovima VRS. U Žepi će 24. jula 1995. godine poginuti jedan od njih.

Oleg Slaven Stanislavovič imao je 25 godina. Bio je rodom iz Donjecka, danas samoproglašene ruske republike u Ukrajini. Bio je u sastavu ruskog udarnog odreda Kasindolskog bataljona VRS i u “Belim vukovima”. Tri decenije kasnije slična se stvar dešava i u Ukrajini, gdje opet udaraju jedni na druge. Ukrajinski Rusi kidišu na zemlju u kojoj su rođeni u nakani da je cijelu ili makar neke njene dijelove pripoje Rusiji i u tome ne biraju sredstva. Teško je reći da li je tog jula 1995. godine u Žepi bila jasno ocrtana linija između dobra i zla na dvije strane ukrajinske barikade, ali se zna da su ukrajinski Rusi tokom ratnih bosanskih godina itekako bili na strani zla.

Tačan broj im se ni danas ne zna, ali u redovima Vojske RS-a učestvovalo je oko 700 ruskih dobrovoljaca. Pod zajedničkim nazivom ruski dobrovoljci skupljeni su svi rusofilni psi rata iz republika nekadašnjeg Sovjetskog Saveza. Pa tako i Rusi iz Ukrajine koji danas podržavaju politiku Vladimira Putina u toj zemlji. Prema nekim informacijama, jer ni boračke organizacije u entitetu RS ne znaju tačan broj, poginulo ih je 40, a prema drugim izvorima, bilo ih je 73 koji su život okončali tokom Agresije na Bosnu i Hercegovinu.

Dobrovoljci iz Ukrajine stizali su u BiH tokom svih ratnih godina, a najveća grupa od njih jedanaest stigla je u BiH 1994. godine iz Ukrajine. Njihov komandant Oleg Slaven Stanislavovič poginuo je u napadima na Žepu u ljeto 1995. godine. Teško je ranjen njegov zamjenik Vasilij Vasiljevič. Prema nekim podacima, nekolicina pripadnika ove jedinice ostala je nakon rata živjeti u BiH.

O tome kako su ruski dobrovoljci dolazili u BiH, koliko ih je bilo na ratištima i koliko ih je poginulo postoji mnoštvo dostupnih podataka, što jednostavnom pretragom interneta, što uvidom u dokumente, ali i na osnovu svjedočenja veteranskih udruga iz RS-a i Rusije. Podsjetimo, Stav je već pisao da je početkom 1992. godine izvjesni Jaroslav Jastrebov organizirao dolazak prvih grupa ruskih dobrovoljaca u BiH. Grupe od tri čovjeka dočekivao je u Beogradu kurir zvani Brada, koji ih je prebacivao u BiH.

Prvi ruski dobrovoljački odred, kome je baza bila u Trebinju, brojao je petnaestak ljudi i egzistirao je do decembra 1992. godine. Drugi odred bio je na ratištima oko Višegrada i Prače. Odred je osnovan 5. novembra 1992. godine i postojao je godinu dana. Pored ovih dvaju odreda, postojala je jedinica formirana u Skelanima, koja je nestala nakon što su njeni pripadnici izginuli u borbama oko Sarajeva. Postojala su još dva odreda, jedan u Milićima i drugi u blizini Konjica.

Dokumentirana je uloga ukrajinskih dobrovoljaca u julu 1995. godine u Srebrenici. Oni su u zločinu Genocida učestvovali kao sastavni dio jedinica Vojske RS-a,što potvrđuje spisak identificiranih učesnika u događajima u Srebrenici od 10. do 19. jula 1995. godine, koji je napravila Vlada RS. Među osobama koje su identificirane kao učesnici nalaze se i dobrovoljci iz Ukrajine, koji su, sudeći prema informacijama koje je objavio Faktor, bili pripadnici Prve milićke lake pješadijske brigade Vojske RS-a.

Uniformu Vojske RS-a u julu 1995. godine nosio je tada 36-godišnji Leonid Arnautov Mihajlovič, Ukrajinac rođen 9. oktobra 1959. godine u Odesi. Njegov sunarodnjak i saborac iz Prve milićke lake pješadijske brigade bio je i Jurij Volašin Jurijovič, rođen 15. aprila 1970. godine. Istu uniformu nosio je i Andrej Suliga Nikolajevič, rođen 18. januara 1964. godine u Ukrajini. On je, prema nezvaničnim informacijama, u BiH došao 1994. godine, u toj grupi od 11 osoba koje je predvodio Oleg Slaven Stanislavovič. Na spisku se nalazi i ime Vladimira Šlehtenka Iliča, Ukrajinca rođenog 26. marta 1965. godine, te njegovog sunarodnjaka Svjatislava Mojsenka Gligoroviča, rođenog 10. maja 1954. godine.

Kao pripadnici Prve milićke lake pješadijske brigade, identificirani su još Valerij Gavriš Osleketovič, rođen 30. decembra 1954. godine, Volodomir Dimitrijev Nikolajevič, rođen 5. septembra 1954. godine, zatim Volodmir Bobovnikov Eduardovič, rođen 26. augusta 1959. godine, i Demija Balan Demijanovič, rođen 10. februara 1970. godine. Za sviju njih postoji osnovana sumnja da su aktivno učestvovali u srebreničkom genocidu.

Potrebno je samo malo upornosti i vremena da se na internetskim stranicama nađe mnoštvo podataka o Ukrajincima koji su ratovali na strani Vojske RS-a tokom Agresije na Bosnu i Hercegovinu. Tako postoji podatak o nečasnoj ulozi bivših pripadnika ukrajinskog bataljona UNPROFOR-a. Nekoliko pripadnika bataljona, po završetku služenja u mirovnoj misiji, vratili su se u Bosnu i Hercegovinu kako bi se priključili Ruskoj dobrovoljačkoj gardi. Jedan takav primjer jeste onaj Aleksandra Škrabova, koji je služio u mirovnoj misiju UNPROFOR-a, da bi se poslije priključio Vojsci RS-a. Poginuo je kao komandant Trećeg ruskog dobrovoljačkog odreda na lokalitetu Moševičko Brdo u općini Ilijaš 1994. godine.

Na bosanskohercegovačkim ratištima ginuli su i ostali Ukrajinci. Mirončuk Sergej Aleksandrovič, rođen 1960. u Odesi, poginuo je 1993. godine. Biondarec Oleg Dimitrijevič, rođen 1969. u Kijevu, poginuo je 1995, kao i Desjatov Viktor Nikolajevič (1955–1994). Biondarec je na ratište u sarajevskom naselju Dobrinja stigao 1994. godine iz Kijeva. Na ratištu je proveo godinu dana, a poginuo je 20. novembra 1995. godine u Ozrenskoj ulici. Sergej Mirončuk Aleksandrovič je od decembra 1993. godine bio borac bataljona VRS u naselju Dobrinja, a nakon toga i u sastavu “Belih vukova”. Na Treskavici, nedaleko od Trnova, 18. juna 1995. godine navodno je zarobljen i ubijen nakon ranjavanja.

Jurij Pilipičik Pavlovič bio je Moldavac koji je u Bosnu i Hercegovinu stigao iz Odese, a ratovao je u interventnoj četi Ilijaške brigade VRS. Poginuo je na Moševičkom Brdu 16. juna 1995. godine. Na istom je mjestu poginuo i pravoslavni sveštenik, monah Roman Serafimović Mališev. Sahranjen je na vojničkom groblju u Istočnom Sarajevu. Tu leži i Oleg Biondarec iz Kijeva, Aleksej Tomiljin i Sergej Mirončuk iz Odese. Tu je sahranjen i Aleksandar Škrabov zvani Saša, rođen u Litvaniji, a koji je u Bosnu i Hercegovinu stigao s Krima.

Bio je komandir Trećeg ruskog dobrovoljačkog odreda RDO u sklopu Prve sarajevske brigade VRS, koja je ratovala na Jevrejskom groblju i u naselju Grbavica. Nakon ratovanja u Angoli i Gruziji, u BiH je bio od ljeta 1993. godine. Taj major VRS poginuo je četvrtog juna 1994. na Nišićkoj visoravni. Škrabov je nakon isteka mandata u UNPROFOR-u postao komandant ruskih dobrovoljaca, učestvovao u akcijama kod Goražda i na mnogim drugim linijama. U blizini je i grob Alekseja Tamilina iz ukrajinskog Žitomira. U BiH dolazi u jesen 1994. godine i ratuje u sastavu srpskih jedinica kod Trnova i Pala. Poginuo je 14. decembra 1994. kod Trnova, u selu Presjenica.

Tih je ratnih godina Oslobođenje objavilo niz članaka o dolasku ukrajinskih i ruskih dobrovoljaca na bosanskohercegovačka ratišta tvrdeći kako se ne radi isključivo o stvari volje avanturista, nego je čitava priča rezultat konkretnog plana obavještajnih službi Beograda i Moskve. Naime, Oslobođenje je objavilo da je još tokom 1991. godine, dok je trajao rat u Hrvatskoj, u Beogradu boravila delegacija civilne i vojne obavještajne službe iz Rusije, koju je predvodio Jevgenij Primakov.

S čelnicima tadašnjeg KOS-a je dogovoreno da se u glavnom gradu Rusije formira punkt za određivanje Rusa koji će ići u Jugoslaviju i za novac učestvovati u zločinu. Na čelu centra bio je izvjesni Jastrebov, koji je direktno bio potčinjen obavještajnoj službi Ruske armije GRU. “Povjerljivi oficiri GRU su vršili odabir kako bi u BiH poslali što veći broj ološa. Razumije se, obećavane su za ruske uslove velike plate. Objašnjavano im je da ih u Bosni čeka relativno lak posao, jer su Karadžićevi Srbi dobili cjelokupno naoružanje bivše JNA, okupirali teritoriju, a bosanska vojska nema oružja”, piše Oslobođenje nastavljajući: “Da bi ova prevara u njihovoj dobrovoljnosti bila potpuna, postarao se tzv. biro 'Republike Srpske' u Beogradu koji je svakom ruskom najamniku izdao potvrdu da je u redove četničke vojske angažovan kao dobrovoljac. Svaku od tih potvrda potpisao je major Jovan Đogo.”

Kod poginulog ruskog plaćenika Genjadija Prihotka pronađen je dokument (također s potpisom majora Ðoge) iz kojeg se vidi da je angažiranje ovih ubica dogovoreno. Đogo se, naime, obraćao izvjesnom pukovniku Kovačeviću u kasarni u Han-Pijesku: “U skladu sa dogovorom upućujemo vam vojnog obveznika-dobrovoljca Genjadi Prihotka, sina Dimitrijeva, rođenog 13. 09. 1968. godine u Rusiji, stalno nastanjenog u Rusiji...” Plaćenik Prihotkov je prije dolaska u Han-Pijesak, najprije iz Moskve, kao i ostali iz tog turnusa, stigao u Beograd i raspoređen u kasarnu u Pančevo.

Prema informaciji koja je iznesena na jednoj od tadašnjih sjednica Vlade RBiH, ruski najamnici su se okupljali i obučavali i na Petrovaradinu kod Novog Sada, u Šapcu, Vrginmostu, na Batajnici, planini Tari ili na određenim punktovima duž rijeke Drine. Koliko će ih i gdje biti raspoređeno u VRS, određivao je Mladićev Generalštab, a detalje su realizirali generalmajor Zdravko Tolimir i major Jovan Đogo. Nakon toga je Đogo plaćenike proglašavao dobrovoljcima i upućivao ih u četničke kasarne u Han-Pijesak, Brčko, Kalinovik, Lukavicu, Bileću, Derventu, Doboj...

Ðogine potvrde pronađene su i kod ubijenih Rusa čija je mrtva tijela malo ko htio preuzeti pa se Vlada RBiH obratila Ministarstvu vanjskih poslova Ruske Federacije protestnom notom i zahtjevom za instrukcije kako da im se isporuče leševi Olega Stanislaviča Slavina, Georgija Dimitrijeviča Trehotkova i Jurija Vladimiroviča Šatorova, koji su poginuli na borbama na Moševičkom Brdu.

Mnogima su tada mijenjana i imena, pa je tako izvjesni Jevgenij iz Odese postao Jevrem iz Svilajnca, Viktor iz jednog sela kod Sankt Peterburga u BiH se zvao Vicentije, a kao mjesto stanovanja navedeno mu je Kraljevo. Kod ukrajinskog plaćenika Olega Stanislaviča Slavina pronađena je otpusnica iz vojne bolnice Koran, Pale, koju je potpisao pukovnik dr. Branislav Borkovac. Slavin je, naime, bio na liječenju zbog povreda desnog oka. Najprije je primljen u stacionar u Milićima, a zatim prebačen u vojnu bolnicu na Koran. Liječen je u septembru, poginuo u oktobru 1994. godine. U Slavinovim dokumentima stajalo je da je rođen u Rusiji, a kao mjesto stanovanja napisano je Jahorina.

Po njegovoj vojnoj knjižici, on je bio dobrovoljac u Izviđačkom vodu prve romanijske brigade Sarajevsko-romanijskog korpusa VRS. Primao je platu od 200 njemačkih maraka. Slavin je išao iz borbe u borbu, bio ranjavan i liječen, a onda opet u prve redove, tako sve do pogibije. “Teško da Slavinova rodbina zna o njegovoj tragičnoj sudbini. Možda ne zna da je uopće u BiH, jer se o njegovom angažovanju, po Jastrebovom uputstvu, ništa nije smjelo pričati. Otuda se Slavinovi ne interesuju za njega, niti zahtijevaju da im se isporuči njegovo mrtvo tijelo.

Vojska kojoj komanduje đeneral Ratko Mladić, zločinac koji je zreo za Haški sud, nema obavezu da rodbinu ruskih plaćenika obavještava o njihovoj sudbini. Plaćenici su, već samim tim što su pristali da za pare ratuju, izabrali i da umru kao psi”, objavit će tada Oslobođenje, zaključujući: “Nekima je već poslije dva-tri mjeseca dosta svega, pa kako ne mogu da dezertiraju, onda se odaju piću ili drogi... Za razliku od takvih, mnogi Rusi, prema nekim dokumentima, uživaju u tome što rade u Karadžićevoj vojsci. I ne pada im na pamet da se vrate. A možda su odlučili da završe kao Trehotkov, Šatorov ili Slavin – kao leševi koje niko neće.”