U bosanskoj jezičkoj praksi postoje određene divergencije u pisanju i govorenju arapske lekseme kafir, što je particip aktivni glagola „kefere“, što bi doslovno moglo značiti „brisati, pobrisati“, ali je metaforički u arapskom jeziku ova leksema označila ono što se u bosanskom jeziku može definirati glagolom „ne vjerovati“, a ustvari to znači „pobrisati“. Ova je riječ u suprotnom, opozitnom značenju spram riječi mu'min odnosno mumin, jer etimološko značenje ovih riječi objašnjava da je kafir „onaj koji briše (vjeru ili Boga)“, tj. nevjernik, dok mumin (<mu'min) znači „onaj koji vjeruje (u Boga)“, tj. vjernik.
Dakle, od navedenog glagola „kefere“ formiran je oblik kafir, koji je bliži izvornom arapskom izrazu i izgovoru i, zanimljivo, u savremenom jeziku češće u upotrebi u odnosu na stariji, i u narodnim izrazu rasprostranjeniji izraz ćafir. Oblik ćafir pokazuje određenu zakonomjernost u transfonemizaciju arapskog tzv. kefa, koji je posredstvom prilagođavanja turskom jeziku dao „umekšanu“, tj. „palataliziranu“ vrijednost (kako to pokazuju i stariji oblici leksema tipa: zećat, rećat, mumćin, hućum, hećim, feleć, pa i ćefin, ćeif, ćehaja, ćesa, ćelav, ćemane, ćul, ćuskija, ćorav, ćošak, ćilim itd. – što je posebna tema za razmatranje).
U bosanskom jeziku rasprostranjen je i oblik kaur ili kaurin, što je opet isto što i đaur odnosno đaurin, koji je vjerovatno imao i svojevrsnu književnojezičku upotrebnu vrijednost. Tome svjedoče i stihovi jedne naše sevdalinke: „Kad kauri, kad kauri Hlivno porobiše, / porobiše, porobiše, vatrom popališe...“
U kontekstu razumijevanja upotrebe navedenih oblika – kafir, ćafir, kaur(in), đaur(in), kao i svi drugi izvedeni oblici (npr. ćafirluk, ćafiranje, kaurka, kaurkinja, kaurski, kafirski, ćafirski, đaurski itd.) u savremenom jeziku, očito, imaju svoje mjesto, pa standardološko preferiranje jednog ili drugog oblika teško je definirati, bez obzira na to što norma može davati prednost jednom u odnosu na drugi oblik.
Kafir, ćafir, kaur, kaurin, đaur, đaurin – sve su to etnolingvistički markirane lekseme.
***
Dr. sc. Alen Kalajdžija naučni je savjetnik Instituta za jezik Univerziteta u Sarajevu, u kojem je obavljao i funkciju direktora u dvama mandatima. Njegova područja zanimanja jesu lingvistika i historija jezika. Do sada je ukupno objavio 72 rada, uključujući izvorne naučne članke, stručne radove i prikaze, a istovremeno je učestvovao na 54 domaće i međunarodne naučne i stručne konferencije, simpozija i okrugla stola, od čega su 25 učestvovanja od izbora u zvanje višeg naučnog saradnika. Učestvovao je na više od 60 stručnih tribina i promocija izdanja iz oblasti bosnistike. Urednik je više od 20 izdanja Instituta za jezik, od čega je u 14 izdanja bilo od izbora u zvanje višeg naučnog saradnika, te je bio recenzent niza različitih naučnih i stručnih djela iz oblasti bosnistike.
