Srpska dobrovoljačka garda (SDG), čiji je komandant bio Željko Ražnatović Arkan, imala je više od 4.000 pripadnika, koji su odgovorni za zločine u Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj i na Kosovu, ali u Srbiji niko zbog toga nije procesuiran, rezultati su istraživanja srbijanskog Fonda za humanitarno pravo.
Zločini koje je počinila SDG, odnosno povezanost policijskih, vojnih i političkih struktura Srbije sa SDG i počinjenim zločinima, bili su sastavni dio optužnica Haškog tužilaštva protiv Slobodana Miloševića, Gorana Hadžića i Jovice Stanišića i Franka Simatovića. Pored toga, Tužilaštvo MKSJ je podiglo optužnicu protiv komandanta SDG Željka Ražnatovića Arkana, kojom ga je teretilo za zločine počinjene na području Sanskog Mosta.
Od juna 1991. godine SDG je bila prisutna u Hrvatskoj, na području istočne Slavonije i Baranje, a zatim je u proljeće 1992. godine angažirana u istočnoj Bosni i na širem području Sarajeva. Krajem januara 1993. godine SDG odlazi na područje sjeverne Dalmacije i Like. Naredne, 1994. godine dijelovi Garde ponovo odlaze u BiH i tamo učestvuju u operaciji „Pauk“ u Cazinskoj krajini, gdje ostaju do augusta 1995. godine, dok jedan broj pripadnika SDG učestvuje u operaciji „Trnovo/Treskavica“ u junu i julu 1995. godine. U jesen je SDG bila prisutna na području Sanskog Mosta, Ključa i Prijedora.
Dolazak SDG u Bosnu i Hercegovinu uslijedio je nakon javnog poziva Radovana Karadžića dobrovoljcima „u srpskim zemljama i svim pravoslavnim zemljama“. Poziv dobrovoljcima uputila je i Biljana Plavšić slanjem pisama Željku Ražnatoviću Arkanu, Vojislavu Šešelju, Mirku Joviću i drugima. U intervjuu datom 1994. godine Ražnatović je istakao da je SDG u BiH došla na poziv Srpske demokratske stranke. Poziv SDG-u uputili su i Ljubiša Savić Mauzer, komandant Specijalne brigade VRS „Panteri“, Krizni štab grada Bijeljine i Predrag Ješurić, šef SUP-a u Bijeljini.
Pripadnici SDG na područje Bijeljine prvi put došli su u martu 1992. godine, kada su učestvovali u obuci lokalnog stanovništva bliskog SDS-u. U toku noći 31. marta 1992. godine oko 60 pripadnika SDG je iz Erduta autobusom prebačeno u Badovince, odakle su skelom prešli do sela Popovi, gdje su se pridružili lokalnim snagama Mirka Blagojevića i Ljubiše Savića Mauzera, koje su prethodno prošle obuku. Nedugo potom, autobusom su prebačeni na kilometar od centra Bijeljine, odakle su krenuli u zauzimanje grada. Pripadnici SDG su se kretali u manjim grupama kako bi brže prešli cijeli grad, pri čemu je svakoj grupi dodijeljen lokalni Srbin kao vodič.
Iako je slabo naoružano nesrpsko stanovništvo pokušalo da pruži otpor s prethodno postavljenih barikada, nakon šest do osam sati pripadnici SDG i lokalne snage stavili su grad pod svoju kontrolu postavljanjem straže ispred važnijih institucija u gradu, uključujući i bolnicu, koju su pretresli. Po zauzimanju grada, na dvije gradske džamije okačili su srpske zastave. U jednoj od bijeljinskih džamija, naoružane pripadnike SDG, među kojima je bio Nebojša Đorđević Šuca, fotografirao je fotoreporter Ron Haviv, koji je 2. aprila 1992. godine pratio grupu boraca SDG.
U naredna dva dana grad su opkolili naoružani rezervisti, a u gradu su vladali „haos, bezvlašće i opšta panika“. Tokom zauzimanja grada pripadnici SDG su izvodili ljude iz kuća, podruma i s radnih mjesta, a zatim ih privodili u prostorije Kriznog štaba, gdje su ih premlaćivali. Prilikom opkoljavanja autobuske stanice zaustavljali su civile na ulici i zatvarali ih u čekaonicu. Ispred stanice, tri ili četiri pripadnika Garde pucala su i ubila Miću Đokića, zvanog Ludi Mićo, civila sa psihičkim smetnjama i paralisanom rukom i nogom, jer se nije zaustavio na njihovo naređenje.
Pripadnici SDG su 2. aprila 1992. godine upali u podrum kuće porodice Šabanović nedaleko od džamije i Gradskog parka, gdje se krilo petnaestak ljudi. Iz podruma su izveli Redžepa Šabanovića (1943), njegovu suprugu Ajšu (zvanu Tifa), Abdurahmana (1954) i Hamijetu (1953) Pajaziti i ubili ih. Sina Ajše i Redžepa Šabanovića Admira (1968) ubili su kod džamije dok je bježao iz dvorišta. U dvorištu kuće Šabanovića i okolini ubijeno je oko 13 civila. Nekadašnji pripadnik SDG Jovan Dimitrijević je, svjedočeći pred MKSJ, na jednoj od fotografija Rona Haviva prepoznao Srđana Golubovića zvanog Maks, pripadnika Garde, kao vojnika koji zamahuje nogom u pravcu ubijene Ajše Šabanović.
Pripadnici SDG razvalili su vrata podruma Rijada Arifovića i istjerali majku i njega u dvorište. Arifović je prepoznao Branu Filipovića zvanog Šumar, Miloša Blagojevića i Žiku Cvijanovića iz Bijeljine, koji su bili zajedno s arkanovcima, obučenim u maskirne uniforme s fantomkama na glavama. Pretražili su kuću i rekli Arifoviću da ne izlazi i potom otišli dalje. Ubrzo po njihovom odlasku počela je pucnjava. Arifović je na ulici vidio tijela ubijenih koja su ostala na ulici tokom tog dana i noći. Među ubijenima je prepoznao Sabita Arifovića (1935), Huseina Gelju (1933) i Majdu Halilović u jednom dvorištu.
Kod čitaonice su ubijeni Husein Dizdarević (1941), koji je bio invalid, zatim braća Adnan (1963) i Rijad (1973) Komšić. Tokom zauzimanja Bijeljine ubijeno je najmanje 48 civila starosti od 10 do 70 godina. Krizni štab Bijeljine objavio je spisak „ubijenih muslimanskih ekstremista“ s 40 imena. Tijela su se nalazila na ukupno 15 lokacija u Bijeljini. Većina žrtava imala je prostrelne rane u predjelu grudi, usta, sljepoočnica, tjemena glave, neke načinjene iz neposredne blizine. Po naređenju SDG, leševi su uklonjeni s ulica jer se 4. aprila 1991. godine očekivao dolazak Biljane Plavšić, Fikreta Abdića i drugih zvaničnika SDS-a. Tijela prikupljena na ulicama odnijeta su u mrtvačnicu bijeljinske bolnice, ispred koje su stražarili pripadnici SDG.
Komanda 17. korpusa JNA, u čijoj se zoni odgovornosti nalazila Bijeljina, izvijestila je 4. aprila 1992. godine da je grad pod kontrolom „SDS-a i arkanovaca“. Tog dana su dva pripadnika SDG, od kojih je jedan imao nadimak Šoša, u pratnji Branka Filipovića Šumara odvela Asima Fidahića (1960) od kuće. Fidahićevi posmrtni ostaci pronađeni su na groblju u Sremskoj Mitrovici. Istog dana u Bijeljinu je došla delegacija u kojoj su bili članovi Predsjedništva BiH, Biljana Plavšić, Fikret Abdić, ministar odbrane Jerko Doko i generali JNA Dobrašin Praščević i Savo Janković.
General Praščević predao je raport Arkanu, a Biljana Plavšić ga je javno pohvalila, poljubila i zahvalila mu, a zatim zatražila da kontrolu nad Bijeljinom preda JNA, što je Arkan odbio. Nakon 1. aprila 1992. godine pripadnici SDG su preuzeli kontrolu nad Stanicom javne bezbjednosti (SJB), gdje su, predstavljajući se kao instruktori, slobodno ulazili, šamarali i ponižavali pripadnike policije. Uzimali su službena vozila bez dozvole, kao i oružje prethodno oduzeto od muslimanskog stanovništva. Zatim su iz SJB odnosili dokumentaciju i falsificirali oružane listove, vozačke i saobraćajne dozvole za ukradena vozila.
Policijske patrole nisu mogle da se kreću bez prisustva bar jednog pripadnika SDG. Do dolaska grupe inspektora Brigade milicije Saveznog MUP-a 27. juna 1992. godine, na teritoriji Bijeljine pripadnici SDG i drugih jedinica maltretirali su i pljačkali preostalo stanovništvo bez obzira na nacionalnost. Zabilježeni su i slučajevi silovanja. Stanovništvo je pod pritiskom napuštalo grad. Nekoliko dana po zauzimanju Bijeljine, dio pripadnika SDG upućen je u Zvornik, a jedan broj njih pridružio se jedinici Ljubiše Savića Mauzera, pod čijom su komandom učestvovali u zauzimanju Smoluće.
Po zauzimanju Bijeljine pripadnici SDG, s Arkanom na čelu, došli su u Janju i zahtijevali od lokalnog muslimanskog stanovništva da preda oružje, uključujući i lovačke puške, da bi im zauzvrat garantirali bezbjednost. Stanovništvo Janje predalo je oružje, a potom ih je Arkan obavijestio da je općina Bijeljina sada pod srpskom vlašću. Dva do tri dana kasnije policija je počela da nosi oznake „Republike Srpske“. Uveden je policijski sat, isključene su telefonske linije, a stanovnicima Janje je bilo zabranjeno da napuste mjesto.
Nakon zauzimanja Janje uslijedilo je maltretiranje, zastrašivanje i odvođenje na prinudni rad nesrpskog stanovništva, koje je u narednim godinama postepeno bivalo deportirano ili protjerano iz sela. U deportaciji i protjerivanju stanovnika Janje ključnu ulogu imao je Vojkan Đurković Puškar, oficir SDG, koji je u centru sela 1994. godine otvorio kancelariju, gdje je stanovništvo moralo da se upiše za konvoje za odlazak iz Janje. Đurković je upis po članu porodice naplaćivao 200 njemačkih maraka, a za vojno sposobne muškarce cijena je išla do 2.000 maraka. U iseljavanju stanovništva učestvovalo je još nekoliko pripadnika SDG. Bez obzira na to što su porodice plaćale tražene iznose, vojno sposobni muškarci su iz konvoja izdvajani i upućivani na prisilni rad u jedinice VRS-a.
Početkom aprila 1992. godine više dobrovoljačkih jedinica iz Srbije došlo je na područje Zvornika uz koordinaciju srpskog općinskog Kriznog štaba. Srpska dobrovoljačka garda na to područje stigla je 4. ili 5. aprila 1992. godine, najprije se smjestivši u Radaljsku Banju, preko puta Zvornika. Već 5. aprila 1992. godine Željko Ražnatović ovlastio je Marka Pejića Peju, oficira SDG, da vodi napad na Zvornik. U toku noći 5/6. april 1992. godine pripadnici SDG i drugih dobrovoljačkih jedinica iz Srbije (Simini četnici, „Žute ose,“ gogićevci i dr.), uz podršku policije bosanskih Srba, podigli su barikade i kontrolne punktove iz pravca Karakaja. Bosanski Muslimani uzvratili su barikadama na mostu između Srbije i BiH.
Komanda 17. korpusa 6. aprila izvijestila da boravak „SDG Ražnatovića Arkana na prostoru Semberije ne doprinosi smirivanju situacije i poboljšanju odnosa prema Muslimanima. Stanje u opštini Zvornik je eksplozivno i može prerasti u sukob većih razmera“. Dan uoči napada na Zvornik, 7. aprila 1992. godine, u hotelu „Jezero“ u Malom Zvorniku održan je sastanak predstavnika SDS, SDA i JNA, na kojem se razgovaralo o podjeli općine. Na sastanak je došao i Ražnatović u pratnji nekoliko pripadnika SDG. On je predstavnike Srba iz Zvornika pitao „ko ih je ovlastio da s Muslimanima dele srpsku zemlju“, a zatim ih je Marko Pejić pretukao. Predstavnicima bosanskih Muslimana dao je ultimatum da do osam ujutro predaju naoružanje i grad.
Napad srpskih snaga na Zvornik predvođen SDG počeo je u prepodnevnim časovima 8. aprila 1992. godine i trajao je dva dana. U napadu je učestvovalo oko 60 pripadnika SDG, kojima je komandovao major Marko Pejić Peja, stotinjak dobrovoljaca i još 100-200 pripadnika TO i SUP-a Zvornika. Artiljerijsku podršku napadu pružala je JNA granatiranjem dijelova Zvornika u kojima je živjelo muslimansko stanovništvo iz pravca Malog Zvornika, Karakaja i Čelopeka. Više hiljada stanovnika napustilo je Zvornik prvog dana napada. Na Radiju Zvornik stanovništvo je pozivano da se skloni u podrume. Oko osam sati uvečer srpske snage predvođene SDG-om ušle su u Zvornik. Prema planu, prvo je zauzeta bolnica, potom radiostanica, pa SUP.
Pripadnici SDG-a kretali su se gradom uz pomoć lokalnog vodiča koji im je ukazivao na bogatije muslimansko stanovništvo. Dan kasnije, Štab TO Srbije izvijestio je SSNO da su „u 13:00 časova jedinice TO i srpskih dobrovoljaca očistile 2/3 Zvornika i idu dalje uz Drinu prema s. Divič i Kuli (Stari grad). U 13:30 časova vođene su borbe oko naselja Zamlaz, Fetija i Cigan Mala. U ovim borbama bilo je poginulih i povređenih, ali ne i iz naših jedinica“.
Devetog aprila 1992. godine u podrumu stambene zgrade u Ulici Filipa Kljajića u Zvorniku nalazilo se oko 30 civila, među kojima je bilo žena i djece. Oko deset sati ujutro, uz jaku eksploziju kojom su razvaljena vrata, u podrum je upalo desetak vojnika u crnim uniformama, s fantomkama na glavama i crnim rukavicama bez prstiju. Prijeteći, naredili su muškarcima da izađu iz prostorije kako bi ih pretresli, pod izgovorom da traže oružje. Nedugo potom, iz podruma su istjerali i žene i djecu i naredili im da se kreću do zgrade SUP-a, te da se ne okreću prema muškarcima koji su, s rukama na glavi, bili postrojeni uza zid zgrade. Nakon pređenih dvjestotinjak metara, svjedokinja B-1058 začula je rafale iza sebe. Kada je pokušala da se okrene, vojnik iza nje joj je automatom u leđa dao do znanja da nastavi da se kreće bez osvrtanja. Na putu do SUP-a svjedokinja je vidjela leševe ubijenih komšija.
Žene i djeca iz podruma sprovedeni su u biblioteku koja se nalazila prekoputa SUP-a. U biblioteku su dovođene žene i iz drugih dijelova Zvornika, koje su rekle da su u Ulici Filipa Kljajića ispred zgrade vidjele leševe ubijenih muškaraca. Istog dana popodne u biblioteku je došao Željko Ražnatović Arkan, koji je rekao da će autobusi biti poslati po njih. Nešto kasnije, autobusima su prebačeni u Banju Koviljaču. Nekoliko dana kasnije, svjedokinja B-1058 se vratila u Zvornik kako bi saznala šta se desilo s leševima muškaraca ubijenih ispred zgrade. Tada je na zidu svoje zgrade vidjela rupe od metaka, a na asfaltu krv, čahure, muževljevu kapu i patiku jednog od sinova. Ispred zgrade u Ulici Filipa Kljajića 9. aprila 1992. godine ubijeno je najmanje 12 muškaraca: Mevludin Ahmetović (1962), Nusret Ahmetović (1966), Fahrudin Alajbegović (1929), Sabit Bilalić (1943), Samir Bilalić (1968), Senad Bilalić (1970), Hajrudin Delić (1946), Edhem Hadžić (1930), Sead Hidić (1967), Senad Hidić (1972), Ivo Kojić, Dedo Krtičić (1933). Svjedokinja B-1058 posvjedočila je da su među vojnicima koji su odveli muškarce iz podruma bili arkanovci i šešeljevci.
Tokom zauzimanja Zvornika zarobljen je veliki broj Muslimana koje su pripadnici različitih jedinica dovodili u prostorije Fabrike konfekcije Alhos u Karakaju, gdje ih je ispitivao Marko Pejić. Procjenjuje se da je u Alhos dovedeno između 200 i 300 muškaraca zarobljenih pri zauzimanju grada. U Alhosu su zatočenici mučeni, a zatim ubijeni. Po Pejićevom naređenju, u Alhos su dopremljeni i leševi ubijenih tokom zauzimanja grada. U prvih pet ili šest dana po zauzimanju Zvornika u Alhos je prebačeno nekoliko desetina leševa. Desetog aprila 1992. godine pripadnici SDG su pokušali da zauzmu Kula-Grad uz artiljerijsku podršku JNA. Međutim, snage bosanskih Muslimana odbile su napade, pri čemu su poginula dva pripadnika SDG – Ivan Okiljević Rambo i Branko Živanović, poznatiji kao Major Žika.
Krajem aprila pripadnici SDG učestvovali su u napadu srpskih snaga na selo Divič. Najmanje 1.000 Muslimana je zbog napada pobjeglo u susjedno selo Jošanica, nakon čega im srpske snage nisu dozvolile povratak. Garda se povukla iz Zvornika oko 25. aprila 1992. godine iako su pojedini pripadnici ostali na tom području i u narednom periodu.
U maju 1992. godine arkanovci predvođeni Pejićem došli su u Kozluk. Kretali su se kombijem kroz naselje i preko megafona obavještavali stanovništvo da treba da preda oružje. Išli su po kućama, izvodili ljude i pljačkali. Dvadesetak mještana Kozluka odveli su u Alhos. Na intervenciju predsjednika MZ Kozluk Fadila Banjanovića, Kozlučani su pušteni. Fond za humanitarno pravo u novembru 2019. godine primio je pismo bivšeg pripadnika SDG u kome navodi da su Saša Savić, Svetozar Pejović i Mladen Šarac, pripadnici SDG, u maju 1992. godine opljačkali više muslimanskih porodica u Zvorniku i da su plijen predali Marku Pejiću, kao i to da su Mladen Šarac i Slaviša zvani Čile u Snagovu silovali dvije Muslimanke.
Na sastanku koji je Ratko Mladić održao 30. juna 1992. godine s predstavnicima Skupštine opštine Zvornik, Marko Pavlović / Branko Popović, komandant TO koga je Služba DB-a Srbije poslala u Zvornik, izvijestio je da su „dobrovoljačke formacije imale izuzetan uspjeh, a bile su pod vođstvom Arkana i Šešelja“. U novembru 1995. godine, na proslavi slave MUP-a Republike srpske, Arkanu je uručen pištolj s gravurom u znak zahvalnosti za učešće SDG-a u zauzimanju Zvornika 1992. godine.
Početkom maja 1992. godine jedna grupa pripadnika SDG-a pod komandom Marka Pejića Peje učestvovala je u zauzimanju Brčkog. Na tom području ostali su oko mjesec dana. Pripadnici SDG-a su, uz druge dobrovoljačke jedinice, bili angažirani na obezbjeđenju oko 200 muškaraca privedenih prilikom zauzimanja grada i zatočenih u Hadži-pašinoj džamiji (Stara džamija) u naselju Kolobara. U džamiji su zatočeni bili ispitivani i premlaćivani. Prema svjedočenju zaštićenog svjedoka J u predmetu Jelisić, u džamiji je jedan vojnik, za koga je na osnovu uniforme zaključio da je arkanovac, ubio Zikreta Suljića zvanog Kike (1961) prilikom pokušaja bjekstva.
Obavještajni organ Istočnobosanskog korpusa krajem septembra 1992. godine podnio je izvještaj Glavnom štabu VRS-a o događajima u Brčkom iz maja i juna, u kom se navodi da su „[u] grad nahrnuli raznorazni 'patriotski' orijentisani pojedinci koji su pod izgovorom 'odanog srpstva' ustvari vršili pljačke, silovanja i kao posljedicu toga ubistva bez opravdanog razloga. [...] U svemu tome su prednjačili Mauzer i major Gavrilović s Arkanovim pratiocima predvođenim Pejom i civilnim rukovodstvom Bijeljine. Ne treba osporiti njihovu iskrenu želju da se pomogne komšijama u Brčkom, ali je neosporna i loša organizacija koja je dovela do toga da su se pojedinci oteli kontroli i počinili određena ubistva.“
Oko 12. maja 1992. godine grupa od dvadesetak pripadnika SDG-a, predvođena Miloradom Ulemekom Legijom, tada kapetanom SDG-a, upućena je na šire područje Sarajeva. Prema izjavi Tomislava Kovača, tadašnjeg načelnika policije na Ilidži, grupa je došla s generalom KOS-a Nedeljkom Boškovićem. Prema Kovaču, zadatak te grupe bio je da oformi specijalne jedinice na tom području, međutim, oni su učestvovali i u borbenim dejstvima u Kasindolskoj ulici. Pripadnici SDG-a su do Sarajeva prebačeni helikopterima s batajničkog aerodroma. Nosili su samo lično naoružanje. Sletjeli su u kasarnu u Lukavici, odakle su raspoređeni na Ilidžu.
Nakratko su bili prebačeni u Nedžariće, a zatim su vraćeni na Ilidžu, gde su bili smješteni u hotelu „Terme“. Ulemek je redovno izvještavao štab SDG o dešavanjima u Sarajevu. Devetnaestog maja 1992. godine srpske snage na Ilidži zaustavile su konvoj iz Sarajeva u kojem se nalazilo nekoliko hiljada žena i djece koji su pokušavali da napuste Sarajevo i odu za Split. Ulemek je 20. maja 1992. godine izvijestio Arkana da je SDG učestvovala u zaustavljanju konvoja. Konvoj je zadržan do 21. maja, kada je, pod pratnjom UNPROFOR-a, evakuiran s prostora Ilidže u zamjenu za dopremanje hrane u Kasarnu „Viktor Bubanj“.
Ulemek je izvijestio Arkana da je zbog zaustavljanja konvoja došao u sukob s Mladićem i da se na njihovo prisustvo ne gleda blagonaklono, te da bi bilo najbolje da se vrate. U drugoj polovini maja, dva pripadnika SDG-a zahtijevala su od Milenka Tepavčevića, načelnika policije u Kazneno-popravnom domu Butmir, koji je korišten kao zatočenički objekat za nesrpsko stanovništvo s područja Ilidže, da im preda kontrolu nad zatvorom i SJB. Tepavčević ih je poslao kod Tomislava Kovača, koji ih je nekoliko dana kasnije udaljio s Ilidže. Pripadnici SDG-a vraćeni su u Beograd, a zatim u Erdut.
