Podsjetimo, u prvim godinama poslije agresija bila su tri platna sistema, tri valute... Centralna banka Bosne i Hercegovine osnovana je 1997. godine, a prve novčanice konvertibilne marke (KM) u apoenima 1 KM, 5 KM i 10 KM izdate su 22. juna 1998. godine, a u apoenima 20 KM, 50 KM i 100 KM 27. jula 1998. godine. Prve kovanice KM izdate su 9. decembra 1998. godine u apoenima 10 feninga (F), 20 F i 50 F.
Konvertibilna marka u početku bila je vezana za njemačku marku, tada je po fiksnom kursu 1 KM = 1 DM, jer je Bosna i Hercegovina odabrala politiku Valutnog odbora, što predstavlja aranžman s fiksnim deviznim kursom koji je vezan za valutu „sidro“, zlato ili čak korpu valuta, gdje se sav novac u opticaju može slobodno konvertovati u rezervnu valutu i gdje su osnovna djelovanja centralne banke jasno definisana zakonom o centralnoj banci. Zasniva se na čvrstim pravilima:
pokriće emisije nacionalne valute je stabilna strana valuta, tzv. rezervna valuta, minimalno u 100% iznosu; nacionalna valuta je u svakom trenutku na zahtjev konvertibilna u stabilnu stranu valutu za koju je vezana, prema unaprijed definisanom omjeru; održavanje stabilnosti valute prvi je i osnovni cilj režima kojem su podređeni svi ostali ciljevi.
S obzirom na aranžman Valutnog odbora, Centralna banka BiH ne može koristiti devizni kurs kao sredstvo za ublažavanje ekonomskih šokova, ne može kreirati novac bez pokrića i kreditirati vladu, ne može djelovati kao kreditor posljednje instance, odnosno posuđivati novac bankama i ne može direktno stimulisati ekonomski rast.
U praksi, valutni odbor predstavlja vrlo jednostavno pravilo koje znači da svako onaj ko želi imati domaći novac – konvertibilnu marku (KM) mora ga kupiti za strani konvertibilni novac.
Nakon što je Evropska unija uvela euro, a Njemačka je bila jedna od zemalja koja je prva uvela zajendničku evropsku valutu i odrekla se svoje nacionalne valute njemačke marke, i Bosna i Hercegovina je promijenila svoju “sidro” valutu, umjesto njemačke marke euro je postao valuta za koju je vezan kurs bosanskohercegovačke valute. Prema tome, kupovina KM obavlja se po fiksnom deviznom kursu koji iznosi 1,95583 KM za jedan euro. Kada se KM kupuje za neki drugi konvertibilni novac, onda se te transakcije obavljaju po tržišnom deviznom kursu. Dakle, da bi valutni odbor funkcionisao, rezerve strane valute moraju biti dovoljne da svima onima koji posjeduju novčanice i kovanice KM, uključujući sredstva banaka na računima rezervi u Centralnoj banci Bosne i Hercegovine i depozite deponenata Centralne banke, omoguće da ih mogu konvertovati u rezervnu valutu. Jednostavnije rečeno, svaka emitovana KM ima pokriće u stranoj valuti.
Prelazak na alternativnu monetarnu politiku, bilo da je u pitanju ciljana inflacija bilo režim plutajućeg ili potpuno slobodnog kursa, radi se zbog karakteristika ekonomije, između ostalog. U suštini, stvar je odabira zbog niza faktora, od historijskog konteksta, percepcije javnosti u pogledu ranijih režima i eventualnih kriza, pa do današnjih karakteristika.
