Početkom 1995. godine Agresija na Republiku Bosnu i Hercegovinu ušla je u svoju četvrtu godinu. Armija Republike Bosne i Hercegovine (ARBiH) preuzimala je, u saradnji s Hrvatskim vijećem obrane (HVO), inicijativu u borbi protiv “Vojske Republike Srpske” (VRS), što je krajem 1994. i početkom 1995. godine rezultiralo oslobađanjem znatne površine teritorije Bosne i Hercegovine i strateški važnih objekata. Međutim, borci ARBiH već su postali iznureni u dugogodišnjem odbrambeno-oslobodilačkom ratu – u jednoj fazi protiv dvojnog agresora potpomognutog unutrašnjim elementima – uglavnom vođenog u oskudici naoružanja, vojne opreme i drugih materijalnih sredstava. Generalštab ARBiH je, u svrhu priprema za nastavak oslobodilačkih operacija, početkom 1995. godine pristupio organizacijskim promjenama koje su u sastavu 1. korpusa ARBiH predviđale formiranje lahkih pješadijskih brigada.
FORMIRANJE 145. (SLAVNE) LAHKE PJEŠADIJSKE BRIGADE
Formiranje 145. lahke pješadijske brigade (145. lbr), s područjem razmještaja u Fojnici, povjereno je pukovniku Huseinu Tursunoviću Tursunu, dotadašnjem zamjeniku komandanta jedinice “Crni labudovi” brigadira Haseta Tirića. Govorilo se u to vrijeme da je ideja za postavljenje Tursunovića za komandanta 145. lbr potekla direktno od predsjednika Predsjedništva RBiH gospodina Alije Izetbegovića. Navodno je predsjednik Izetbegović izuzetno cijenio rezultate i uspjeh koji je Tursunović ostvario na dužnosti Tirićevog zamjenika.
Pukovnik Tursunović je početkom 1995. godine došao u Fojnicu i uhvatio se ukoštac s delikatnim zadatkom formiranja 145. lbr. Prekaljeni ratnik, koji je poslije skoro dvije i po godine provedene u jedinici “Crni labudovi” napustio svoje jato i prihvatio se izazovnog zadatka formiranja i ustroja brigade. Njegov prethodni ratnički uspjeh zasnivao se uglavnom na vojničkim vrlinama, velikoj odvažnosti i hrabrosti. Međutim, nova dužnost tražila je i posebne organizacijske sposobnosti kako bi se formirala, ustrojila i uvela u borbu nova brigada. Odmah na početku suočio se s pomanjkanjem educiranih i obučenih starješina na kojima je brigada trebala počivati. Vojnički personal raspoređen za popunu brigade iz tadašnje 9. bbr, 323. lbr i 310. bbr nije zaprimljen blagovremeno. Istovremeno, pojavljivali su se i problemi smještaja i logističkog obezbjeđenja brigade.
Tursunović, bez obzira na to što se prvi put suočavao sa samostalnim rukovođenjem vojnom jedinicom – i to jedinicom u nastajanju, energično se uhvatio ukoštac sa silnim problemima i nezaustavljivo je vodio brigadu ka potpunom ustroju. Stalnim kadrovskim promjenama i adekvatnim kadrovskim rješenjima u hodu je otklanjao smetnje u ustroju i funkcioniranju organa komande i jedinica, a jedinice su izvodile obuku kao u najbolja mirnodopska vremena.
Brigada je popunjena uglavnom mlađim borcima, od kojih mnogi prethodno nisu prošli nikakav oblik vojne obuku. Međutim, među tom masom mladih boraca krio se izuzetan borbeni potencijal, jer se u znatnoj mjeri radilo o prekaljenim borcima iz raznih manevarskih jedinica 9. bbr, 323. lbr i 310. bbr. Posebno je kontingent boraca iz 109. bbr, koji je premješten u 145. lbr, donio kritičnu masu prekaljenih boraca koji su već bili dobro iskusili borbu na bjelašničko-treskavičkom bojištu dok je za starješinski kadar komande brigade okosnicu činio personal 310. bbr, od kojih je dio već bio odlikovan najvišim ratnim priznanjem “Zlatni ljiljan”.
Mlade borce manevarce obično je bilo teško privići na kasarnski život, s kojim su se suočili dolaskom u Fojnicu, pa se pojavio određeni otpor čije je stavljanje pod kontrolu zahtijevalo čvrstu ruku. Zasigurno da je u prvim momentima krucijalnu ulogu odigrao visoki Tursunovićev ratni renome. Međutim, dani koji su uslijedili bili su propraćeni čestim problemima i ispadima pojedinaca. Tursunović u rješavanju tih problema izgrađuje svoj specifični stil rukovođenja i komandovanja temeljen na ličnom autoritetu i neposrednoj komunikaciji. Očigledno je bilo, od prvih početaka brigade, da nije postojala nikakva barijera u komunikaciji između komandanta brigade i vojnika. Naravno, ovaj pristup korišten je sporadično i povremeno jer on i nije imao vremena za svestraniji pristup. Često je zalazio u masu vojnika i diskutirao ili se šalio s njima. On je uvijek bio uz svoje vojnike!
UVOĐENJE 145. LBR U BORBU
Kada je brigada dobila zadatak da se u aprilu 1992. godine razmjesti na Kućare na Treskavici, u sklopu oslobodilačke operacije ARBiH, Tursunović je od prvog dana također bio na Kućarama uz svoje borce. Izviđanje i pripreme za izvršenje ove borbene akcije potrajale su skoro mjesec. Kao komandant brigade, uglavnom je boravio sa svojim jedinicama u istim uslovima kao i borci. Od tada, pa sve do zadnjeg borbenog djelovanja 145. lbr, rukovođenog od proslavljenog komandanta Zaima Imamovića u značajnoj dubini neprijateljske teritorije nadomak Krbljenske Zvijezde u širem rejonu Kalnovika oktobra 1995. godine, pukovnik Tursunović bio je uvijek u blizini svojih boraca. Borci 181. lbr, Bošnjačke brigade, vodeći borbu u sadjestvu sa 145. lbr u julu 1995. godine, bili su nemalo iznenađeni kada su primijetili da Tursunović stoji rame uz rame s njima i svojim borcima prilikom višednevnih borbi na području Lučevika.
Neumorno se brinuo da vojnici budu dobro obučeni, opremljeni i dobro logistički podržani. Rezultati tog zalaganja bili su vidljivi na terenu. Brigada još nije bila izvršila nijedno napadno djelovanje, a kohezija između komandanta i vojnika bila je očita – takav će pristup s vremenom početi koristiti i njegov zamjenik Kenan. Ovaj prisan i respektirajući odnos između komandanta i boraca prepoznat je i od pres-službe 1. korpusa, koja je često boravila u bazi brigade na Kućarama i medijski pratila pripreme i izviđanja brigade.
Nakon višestrukog uvođenja jedinica 145. lbr na pravcu prema Pešteru i Kožljenu, brigada je konačno dobila odobrenje komandanta 1. korpusa da može napasti ove objekte. Za pola sahata oba su objekta zauzeta uz minimalne žrtve i znatan ratni plijen u naoružanju. Prvo napadno borbeno djelovanje brigade i veliki uspjeh. 145. lbr je bila tada jedina brigada koja je izvršila svoj borbeni zadatak te je stoga i jedina dobila odobrenje za odlazak na odmor. Od tog momenta, zahvaljujući hrabrim borcima i vizionaru komandantu Tursunoviću, 145. lbr postat će udarnom manevarskom pesnicom 1. korpusa na treskavičkom platou, a ratni put završit će u vrijeme potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma dok je obavljala zadatke u širem rejonu Sanskog mosta.
Ogromni uspjesi brigade tokom 1995. godine bit će od Generalštaba ARBiH nagrađeni epitetom “slavna”. Bit će to jedina lahka manevarska brigada koja je dobila ovaj epitet, u čemu je ogromne zasluge dao i njen komandant – Tursun.
