“Četništvo je takoreći postalo zvanična ideologija u Srbiji, kroz istoriografiju i opšti javni narativ se promoviše antifašistički pokret desne strane, odnosno četnički pokret, i Srbija tvrdi da ima dva antifašistička pokreta, i zato me ne iznenađuje inicijativa da se u Beogradu 17. oktobra otkrije spomenik i otvori muzej posvećen četničkom komandantu Draži Mihailoviću”, izjavila je za Anadolu predsjednica Helsinškog odbora za ljudska prava Srbije Sonja Biserko.
Ona je istakla da je u srbijanskoj javnosti partizanski pokret veoma marginaliziran, “i po udžbenicima i po publikacijama i po filmovima i televizijskim serijama” te je ukazala kako je sve “usmereno ka tome da se četništvo etablira kao vladajuća ideologija”.
Biserko je ocijenila da je to matrica iz koje Srbija nikako ne uspijeva da izađe i jer nije sposobna da napravi otklon koji bi omogućio reforme i evropeizaciju, s obzirom na to da Srbija i dalje zvanično teži Evropskoj uniji.
Ona je navela da u Srbiji postoje dvije grupacije historičara, mlađi i liberalni, koji dobro analiziraju ono što se dešavalo u drugoj Jugoslaviji, i oni koji rehabilitiraju četničku ideologiju.
Biserko je naglasila da su zločini četnika tokom Drugog svjetskog rata u Srbiji, Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini dokumentirani i dokazani, uz ocjenu da bez objektivnog razumijevanja historije Jugoslavije nije moguće praviti solidne osnove za normalizaciju odnosa među državama koje su je nekada tvorile.
Ona je ukazala da je raspad Jugoslavije ostavio naslijeđe koje nije raščišćeno i probleme koji nisu rešeni na odgovarajući način, a koji se mogu riješiti samo ako se razumije kontekst ratova iz devedesetih.
“Srpski nacionalni i državni identitet, kada je u pitanju vrednosni sistem, gradi se na premisama koje su antijugoslovenske, antikomunističke, svetosavske, rusofilske i četničke. To je, nažalost, otišlo predaleko i rusifikacija srpskog identiteta, kulture i javne medijske sfere je nametnula teme koje nemaju veze sa Srbijom, a to se pravda navodno time što je Rusija zemlja koja je navodno uvek branila Srbiju”, rekla je Biserko.
Upitana kako najava o podizanju spomenika Mihailoviću u Beogradu utiče na odnose u regiji, Biserko je upozorila da to ponovo podiže stepen nepovjerenja, zbog straha od toga šta će Srbija uraditi kao najveća i najviše naoružana zemlja Zapadnog Balkana.
Biserko je navela da to odlaže glavno pitanje, odnosno normalizaciju odnosa, što je ključni prioritet Evropske unije kada je u pitanju pridruživanje Zapadnog Balkana.
“Srbija održava atmosferu animoziteta, a pritom tvrdi da ja okružena neprijateljstvom i nevina u svemu tome. Čitav narativ koji se gradi nakon 2000. godine jeste taj da je Srbija nedužna, a da je krivica na svim ostalim stranama, i ide se ka relativizaciji ili poricanju bilo kakve odgovornosti”, ocijenila je Biserko.
Ona je istakla da se posredstvom medija, obrazovnog sistema i kulture “profiliše stav da Srbija nije kriva i da je Zapad sprečio stvaranje ujedinjene Srbije, ujedinjenih srpskih zemalja i stalno je protiv pravoslavaca zato što su Srbi – mali Rusi”.
Inicijativa da se Mihailoviću otvori muzej i otkrije spomenik na mjestu kome se nekada nalazila njegova porodična kuća potekla je od Igora Braunovića, visokog funkcionera Socijalističke partije Srbije koju je pred raspad Jugoslavije osnovao Slobodan Milošević.
I pored te inicijative, Skupština grada Beograda, odnosno njena Komisija za spomenike, nije nikada donijela odluku o podizanju takvog obilježja.
Autor skulpture Mihailoviću je kipar Dragan Radenović, koji je izradio i dva metra visoku bronzanu figuru s likom Miloševića, koja je ranije ove godine postavljena u Moskvi.
Mihailović je osuđen 1946. godine na smrt zbog ratnih zločina i kolaboracije s nacističkom Njemačkom, nakon čega je strijeljan, a Viši sud u Beogradu rehabilitirao ga je u maju 2015. godine navodeći da je suđenje Mihailoviću bio političko-ideološki proces komunističkog režima, ali da sudsko vijeće nije bilo nadležno da se bavi utvrđivanjem činjenica o tome je li on bio ratni zločinac.
(Izvor: Anadolu Agency)
