Svi događaji oko nedavne presude gradonačelniku Istanbula Ekremu İmamoğluu (rođenom Mudafa) uključujući i samu presudu jesu idealan materijal za spinovanje. Ko se prima na spin? Glupi ili neobaviješteni ili ideološki zaslijepljeni. Pošto nijedna od tih kategorija ne isključuje druge dvije, sve su kombinacije u igri.
U srijedu 14. decembra 2022. svijetom je odjeknula vijest da je sud osudio İmamoğlua na dvije godine, sedam mjeseci i 15 dana zatvora zbog uvrede javnih službenika i istoročnu zabranu bavljenja politikom. Reuters pogrešno izvještava da je to učinio “u govoru koji je održao nakon što je pobijedio na općinskim izborima u Istanbulu 2019. godine”, što je možda detalj koji ne mora zanimati Reutersovu publiku, ali daje pogrešnu sliku o kontekstu.
Činjenica je da je to bilo sadržaj odgovora na novinarsko pitanje da prokomentariše vrlo oštru kritiku ministra unutrašnjih poslova Republike Türkiye Süleymana Soylua na njegov račun, upućenu nakon što je İmamoğlu (rođen Mudafa) klevetao vlastitu zemlju u Strasbourgu. Osim blebetanja da “neće da se spušta na nivo”, Ekrem je rekao: “Ne želim puno da ulazim u taj dio, ali bih tu rekao jednu rečenicu. Oni koji su otkazali izbore 31. marta i kada pogledamo gdje smo u svijetu, u Evropi, u njihovim očima, šta je bilo, oni koji su otkazali izbore 31. marta su idioti. Hajde da se prvo fokusiramo na njih.”
Ovo je važno prenijeti “verbatim” iz jednostavnog razloga što se cijela odbrana Ekrema İmamoğlua zasnivala na (laži) da je to bilo upućeno Soyluu. Izbori 31. marta su poništeni od Vrhovne izborne komisije Republike Türkiye. Vladajuća Partija pravde i razvoja (AKP) je tražila samo ponovno prebrojavanje glasova, čemu se žestoko protivila i protuzakonito zaustavila Republikanska narodna partija (CHP). Prema tome, nema sumnje ko su “idioti” u İmamoğluovoj izjavi. Ironija je da je tog 4. novembra (dakle četiri mjeseca nakon izbora) İmamoğlu vrijeđao Vrhovnu izbornu komisiju, odnosno upravo one koji su mu pomogli da ogrne mantil žrtve i zahvaljujući tome osvoji ponovljene izbore.
Dakle, uvreda je jasna. Uvreda javnih službenika (htjeli, ne htjeli) krivično je djelo, a Mudafa, pardon İmamoğlu, sklon je takvim uvredama. Prije izbora je guvernera provincije Ordu nazvao “kerom”, ali postupak protiv njega nije bio pokrenut. O ovoj nepravosnažnoj presudi, odnosno njenoj visini i/ili adekvatnosti može se raspravljati. No, ono što je ključna činjenica, zamagljena prašinom koja se podigla, da presuda ni na koji način ne sprečava njegovu eventualnu kandidaturu za predsjedničke izbore. Proces žalbe, prvo Regionalnom apelacionom sudu, pa Vrhovnom ako apelacioni podrži presudu traje minimalno godinu i po. Izbori su sa za šest mjeseci. Nema tog spina koji to može izmijeniti.
Predstava, odnosno politički teatar koji smo gledali prošle srijede jeste pokušaj da se İmamoğlu (rođen Mudafa) ponovo pokrije mantilom “žrtve”, te da se očajno neuspješni gradonačelnik Istanbula ubaci u predsjedničku trku. Na izvjestan način to je pobuna petine famoznog “stola za šestoro” (nazovimo to ujedinjene opozicije), koji nakon neopjevanog vunovlačarenja nije iznjedrio zajedničkog kandidata. Pobuna protiv dominacije lidera CHP-a Kemala Kılıçdaroğlua, koji se samonameće na tu poziciju.
Interesantan detalj jeste da je Kılıçdaroğlu tog dana bio u Njemačkoj na poziv (zvižduk?) svog novopečenog savjetnika Jeremyja Rifkina, koji mu je navodno obećao susret s kancelarom Scholzom. Hitno se vratio u Istanbul privatnim avionom, ali je zakasnio da učestvuje u cirkusu ispred kancelarije gradonačelnika.
Još interesantniji detalj jeste da su pozivi na taj skup počeli najmanje dva sata prije nego što je presuda izrečena. Anticipirali presudu? Objašnjavajući zašto je išao u Njemačku baš na dan izricanja (prvostepene) presude, Kılıçdaroğlu je rekao da su očekivali ili odgodu ili obustavu procesa, dodavši “nešto čudno se dogodilo u toj sudnici”.
Govoreći o čudnosti: Radost kojom je presuda dočekana u İmamoğluovoj kancelariji, gdje je nakon dobijene informacije liderka Dobre partije Meral Akşener skočila na noge lagane i poletjela Ekremu u zagrljaj vičući “novi početak”, može začuditi samo one koji vjeruju da je Ekrem “žrtva”. Čak i bez videoklipova koji su koliko odmah postali viralni, teatar i politički inženjering cijele ujdurme bio više nego očigledan. S klipovima neporeciv i čovjek se mora upitati da li su ih podijelili subverzivni elementi ondje prisutni ili je bezobrazluk na tom nivou da zapravo i nema veze što je sve to pokušaj vučenja javnosti za nos. Možda pak turska javnost i nije ciljna grupa?
“Novi početak” ulupane karijere gradonačelnika koji je dobio na tacni funkcionišući grad i učinio sve da ga učini nefunkcionalnim. Kompletan spisak iznevjerenih predizbornih obećanja mogao bi biti brošura, ali evo samo nekoliko crtica. Iako je prije izbora rekao da su “resursi Istanbula dovoljni za grad”, napravio je astronomska poskupljenja vode, tzv. narodnog kruha i javnog prevoza. Od 40 obećanih porodilišta, izgradio je nula, isti je broj izgrađenih obećanih zatvorenih bazena i sportskih centara. Dijeleći tendere za održavanje po partijskim linijama, uspio je da uništi vozni park javnog saobraćaja, tako da je sreća kada prođe dan bez zapaljenog autobusa. Pri tome je izbacio iz opticaja 177 autobusa, a kupio svega 160. Dok su mu prije izbora usta bila puna ekologije i zelenila, poslije je uništio viseće bašte na prilaznim autoputevima “zbog visokog računa za vodu od 2 miliona lira”, zamijenivši ih grafitima od kojih čovjeku može da pozli. Dva miliona za vodu je bilo mnogo, a u budžetu za 2022. je izdvojeno milijardu i 822 miliona lira za oglašavanje (samo)reklamu. O sinekurama, pardon, zapošljavanju minimum 44 hiljade lojalnih, među kojima je i 505 osoba čiji su dosjei sada kod javnih tužilaca zbog veza s terorizmom, da i ne govorimo.
Kada se zna taj broj (zaposlenih), onda ona gomila od (navodno) 25 hiljada na trgu ispred sjedišta gradonačelnika (kapacitet 20 hiljada) i nije neka. Može Ekrem i “bolje”, pogotovo kada je uz njega Canan Kaftancıoğlu, predsjednica gradskog odbora CHP-a, koju je Kılıçdaroğlu svojevremeno doveo na to mjesto jer umije da “zakuha ulicu”. Kad je već pomenuh, bilo je dirljivo gledati Canan i Ekrema jedno pored drugog na krovu autobusa to veče. Prije samo nekoliko nedjelja Canan je rekla za Ekrema da je “glupav, shizofren um građevinskog preduzimača”. Na onom prethodnom CHP cirkusu – predstavljanju “vizije” za drugi vijek – animozitet između njih je bio na nivou odbijanja rukovanja. Eh, šta se sve promijeni za 11 dana.
Kılıçdaroğlu, koji je veoma vješt u eliminaciji unutarpartijskih konkurenata, savršeno je svjestan da pod jedan: İmamoğlu (rođen Mudafa) predstavlja prijetnju po njega, te pod dva: da će ga se trajno riješiti ako ga uspije spriječiti da uđe u predsjedničku trku. Drugim riječima, svjestan je i on da Ekrem ne može osvojiti sljedeće izbore za gradonačelnika.
Pokušaji da se privid žrtve održi jesu, blago rečeno, patetični. Grade se na povlačenju paralele s Erdoğanovom karijerom i presudom nakon koje je bio odstranjen iz politike. To pak opet može zavarati samo glupe ili neobaviještene ili ideološke zaslijepljene. Zatvorska kazna i zabrana bavljenja politikom zbog recitovanja pjesme (koja je u svim čitankama za osnovnu školu) uspješnom gradonačelniku, odležanih 4 mjeseca u zatvoru i deblokiranje zabrane bavljenja politikom u parlamentu tri godine kasnije nemaju nikakvih dodirnih tačaka s uvredom Vrhovne izborne komisije i prvostepenom presudom katastrofalnom gradonačelniku. Pada napamet ona o žabi i potkivanju.
CHP (a i šire) se cijepa na kemaliste (ne u smislu ataturkovaca, nego kılıçdaroğluovce) i ekremovce, što je vrlo zanimljivo za promatrati. Na društvenim mrežama Ekrem je dobio podršku svih poznatih i nepoznatih fetulahdžija.
Vrlo je zanimljiva izjava Faika Öztraka, glasnogovornika CHP-a: “Predsjednički kandidat stola za šestoro nikada neće biti određen scenarijima političkog inženjeringa za koje nije jasno gdje su napisani.” Dakle, ako je jasno gdje je scenarij političkog inženjeringa napisan, onda je prihvatljiv? Mislim, politički inženjering.
