Dok Elektroprivreda Bosne i Hercegovine najavljuje poskupljenje struje zbog nedostatka uglja u termoelektranama i nesposobnosti rudnika da isporuče dovoljne količine uglja, dotle bosanskohercegovačkim ugljem struju proizvodi Srbija.
Naime, Bosna i Hercegovina izvezla je za 11 mjeseci ove godine osam puta više mrkog uglja u Srbiju, nego što je to bio slučaj prije dvije godine. Čak 90 odsto izvoza električne energije iz Republike Srpske odlazi u Srbiju, kao i kompletna količina sirove nafte koje se “eksperimentalno” vade iz naših bušotina, piše Capital.ba.
Prema podacima Uprave za indirektno oporezivanje BiH izvoz uglja, struje pa i nafte u Srbiju, koji je eksplodirao prošle godine u naletu energetske krize, ove godine se nastavio još jačim intenzitetom.
Tako je za 11 mjeseci ove godine izvoz uglja već prestigao izvoz za cijelu 2022. godinu i to za 13 miliona maraka, te nastavio da raste. Od početka ove godine je u Srbiju iz BiH otišlo preko 151.931.000 maraka vrijednosti mrkog uglja, tokom cijele prošle godine u ovu zemlju izvezeno je 138.758.000 maraka vrijednosti ovog energenta.
Poređenja radi, u 2021. godini, BiH je u Srbiju izvezla “samo” 18,6 miliona maraka vrijednosti uglja, a oko istog broja “vrti” se i izvoz od godinu ranije.
Potražnja za ugljem u Srbiji eksplodirala je tokom 2022. godine, kada je predsjednik ove zemlje Aleksandar Vučić, putem medija istakao da su njihove potrebe ogromne, da im nedostaje četiri miliona tona i da će kupiti sve viškove tamo gdje ih nađu.
Nakon toga, izvoz uglja u Srbiju poharao je rudnike u BiH toliko da su građani na ogrev za domaćinstva, bilo da se radi o visokokaloričnom mrkom uglju za centralno grijanje ili o kamenom za obične peći, čekali do i kraja oktobra, a plaćali su ga duplo skuplje, odnosno preko 220 KM, za razliku od prethodnih godina kada je koštao do 125 KM.
Ugalj se, doduše, izvozi i u druge države, poput Francuske, Mađarske, Hrvatske, Crne Gore i Makedonije, Albanije i Njemačke, ali količine koje se tamo prodaju, zanemarive su u odnosu na one koje idu u Srbiju.
Prošle godine u junu Vlada Srbije odobrila je Elektroprivredi (EPS) da do kraja 2023. godine uveze četiri miliona tona uglja. Toliko su procijenili da je neophodno za nesmetan rad obrenovačkih termoelektrana iz kojih se podmiruje polovina potrošača. Ovo zato što rudnik “Kolubara” sada daje trećinu uglja manje nego ranije, a nema ga više ni u rudniku “Kostolac”. Srpski mediji su posljednjih deset godina upozoravali na nestašice uglja i rast cijena, a na stovarištima se uglavnom nudi onaj iz BiH i Crne Gore.
Sve količine uglja koje se eksploatišu iz Kolubare posljednjih godina troše se za proizvodnju struje u termoelektranama. Kako je za proizvodnju jednog megavata sata struje u prosjeku potrebno 1,6 tona uglja, rekli su tada u EPS, jeftinije je uvoziti ugalj nego struju.
Među poznatijim izvoznicima uglja ističe se kompanija “Drvo-export” iz Teslića u vlasništvu SNSD-ovog odbornika Srđana Klječanina Rufija, koji je ove godine u selu Bistrica kod Prijedora ilegalno otvorio rudnik uglja. Uprkos protestima mještana i jednoglasnoj odluci Skupštine grada Prijedora, Vlada RS naknadno je Rufijevoj firmi naknadno izdala dozvole i pogazila zahtjeve mještana.
U selu Medna ove godine iznikao je istoimeni rudnik uglja koji je bez milosti uništio prirodne ljepote ovog mjesta. Separacija uglja vrši na magistralnom putu zbog čega predstavlja opasnost i za učesnike u saobraćaju. Mještani se žale da im jalovina iz ovog rudnika zatrpava imanja, a u potoku Medljanka koji se uljeva u Sanu ima 15 puta više teških metala od dozvolenog maksimuma.
Takođe, ugalj iz BiH izvoze i “ArcelorMittal” Zenica, “ETF – Rudnik i termoelektrane” Stanari, kao i “Metalleghe Silicon” iz Mrkonjić Grada koji je prije 11 mjeseci obustavio proizvodnju, a ovih dana je otpustio 110 radnika u pogonu u Jajcu. Ugalj izvoze i rudnici u Banovićima, Đurđevik, ali i onaj u Ugljeviku. Među izvoznicima su i i RiTE Gacko, Breza, kao i kontroverzna kompanija “SNK Metali” poznata po tome što namjerava sprovesti rudarska istraživanja u Jezeru u kojem su navodno otkrili i zlato.