U Beogradu izložene mošti vladike Nikolaja, antisemite, velikosrbina i poštovaoca Adolfa Hitlera

Uz pratnju vojnika i oficira Vojske Srbije mošti Svetog Nikolaja Srpskog, nekadašnjeg pravoslavnog vladike, stigle su u Beograd, u tamošnji hram Vaznesenja Gospodnjeg. Mošti će biti izložene u toj crkvi do večeras i do tada će svi vjernici SPC moći da se pomole pred njima. Mošti su postavljene, kako je rečeno iz Srpske pravoslavna crkve (SPC), povodom nedavnih tragičnih događaja u glavnom gradu Srbije.

Vladika Nikolaj Velimirović (1881–1956), nekadašnji je episkop, svetac kojeg je kanonizirala SPC, srpsko-nacionalistički ideolog kojeg je 1935. godine odlikovao nacistički vođa Adolf Hitler.

Po završetku studija teologije u Švajcarskoj Nikolaj Velimirović doktorirao je teologiju na Univerzitetu u Bernu, poslije čega je diplomirao filozofiju na engleskom univerzitetu u Oxfordu i doktorirao u Ženevi.

Po povratku u Srbiju postao je predavač na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu, 1909. se zamonašio, a potom je završio Duhovnu akademiju u Petrogradu. Između dva svjetska rata osnovao je Pravoslavnu narodnu hrišćansku zajednicu, poznatu kao Bogomoljački pokret.

Dok ga je SPC 2003. proglasila svecem, njegovi kritičari ističu da je riječ o čovjeku koji je protežirao antisemitske i antievropske stavove, tvrdeći za Srbe da su arijevski narod.

Velimirović je bio blizak sa ratnim zločincima iz Drugog svjetskog rata, a o Dragoljubu Draži Mihailoviću, 2015. godine rehabilitiranom četniku, govorio je kao o velikom vjerniku koji ˝pripada cijelom srpskom narodu i budućim generacijama˝.

Velimirović je s izuzetnom i neskrivenom mržnjom govorio o Jevrejima, za koje je isticao da ne zaslužuju ni da sjede s njim za istim stolom, nego trebaju jesti s poda jer je njihov otac đavo.

Osim toga, hvalio je Hitlera, mrzio je nauku, medicinu, tehnologiju i sapun, a navodno se 40 godina nije kupao.

Hitlera je toliko simpatizirao da ga je poredio sa srpskim prosvjetiteljem Svetim Savom, kazavši da je uspio stvoriti nešto nalik na nacionalnu crkvu.

˝Mora se odati poštovanje sadašnjem njemačkom vođi (Hitleru), koji je kao prost zanatlija i čovjek iz naroda uvidio da je nacionalizam bez vjere jedan hladan i nesiguran mehanizam. I evo, on (Hitler) je u 20. vijeku došao na ideju Svetoga Save i kao laik poduzeo je u svome narodu onaj najvažniji posao koji priliči jedino svetitelju, geniju i heroju˝, napisao je u ˝Nacionalizmu Svetog Save˝.

Velimirovićeve pristalice pokušavaju minimizirati ove hvalospjeve, tvrdeći da su riječi izvučene iz konteksta. Još jedan od pokušaja minimiziranja njegovih simpatija prema Hitleru je i činjenica da je kao protivnik kolaboracije s Njemcima od 1941. bio u kućnom pritvoru, na koji su ga primorali okupatori, a pritvor je provodio u manastirima.

Godine 1944. je prebačen u zloglasni koncentracioni logor Dachau, gdje je, tvrde njegove pristalice imao tzv. specijalni status, ističući ga kao mučenika. Zapravo, nema dokaza da je u logoru bio mučen.

Također, tvrdio je da su Srbi Arijevci koji se bore protiv nižih rasa i religija.

˝Čiji ste vi, mali Srbi? Mi smo djeca Božija. I ljudi arijevske rase kojoj je sudbina dodijelila počasnu ulogu da bude glavni nosilac Hrišćanstva u svijetu. Mi smo članovi velike porodice slovenske, koja je kroz mnoge vijekove burno čuvala stražu na kapijama Evrope, da plemena slabije rase i niže vjere ne bi uznemiravali krštenu Evropu u njenom mirnom razvijanju i napredovanju˝, naveo je.

Kritizirajući evropski liberalizam u knjizi ˝Kroz tamnički prozor˝ istaknuo je slijedeće:˝Evropa je samo ono što očima vidi. Ona je duhovno slijepa, slijeplja od svih kontinenata, tele koje blene i bleji. Bojmo se od nje, čuvajmo se od nje, udrimo po njoj — to je bezbožna avet čovječanstva˝.

Velimirović je izuzetno poštovao Dimitrija Ljotića, osnivača ZBOR-a, političke jugoslovenske organizacije koja je imala uzore u fašističkim strankama u Italiji, Njemačkoj i Francuskoj, a koja je zloglasnom četničkom vođi Dragoljubu Mihailoviću i njegovim četnicima tokom Drugog svjetskog rata pomagala osiguravajući im hranu, odjeću i oružje.

Pred kraj Drugog svjetskog rata, Ljotić i njegovi sljedbenici iz paravojne jedinice zvane ˝Ljotićevci˝, povlače se u Sloveniju, gdje sarađuju sa komandantom slovenskih kvislinških jedinica Lavom Rupnikom, a ubrzo im se pridružuje i Lički četnički korpus pod komadom Dobroslava Jevđevića i nekoliko odreda slovenskih četnika poznatijih kao ˝Plava garda˝.

Velimirović je s Ljotićem dijelio stavove o povratku Crkvi i odbijanju zapadnih vrijednosti, ali se nije slagao s njim u vezi sa kolaboriranjem s Njemcima. Prilikom Ljotićeve sahrane u aprilu 1945. u slovenskoj Ajdovščini, vladika Velimirović ga je opisao kao ˝najvernijeg sina srpstva koji je zašao u velike krugove svjetske politike i koji je bio državnik, učitelj i hrišćanin, odnosno hrišćanski državnik˝.

Prvi položeni vijenac na Ljotićevom grobu bio je od četnika Mihailovića, osuđenog zbog ratnih zločina počinjenih tokom Drugog svjetskog rata i strijeljanog 17. jula 1946. godine. Viši sud u Beogradu rehabilitovao je Mihailovića u maju 2015. godine.

I njegova je zlodjela vladika Velimirović veličao, a tekst pun hvale, u kojem se govori o nepravdi prema ovom strijeljanom četniku, pročitan je na pomenu Mihailoviću u crkvi u Čikagu 18. jula 1945. godine. Uz ostalo, u tom se tekstu navodi:

˝Pokojni Draža Mihailović pokazao je najveću ljubav dostupnu sinovima čovječijim time, što je položio život svoj za narod svoj. Ljubav koja premaša i tu ljubav, nije za čovjeka nego za Boga… Pokošen je Draža kosom smrti poslije petogodišnje mučne odbrane života svog narod, osuđenog na smrt i na potpuno istrebljenje. Pokošen je kosom nepravde u borbi za pravdu svog srpskog naroda, ili rečeno vidovdanskim jezikom: za krst časni i slobodu zlatnu. Uvijek i za uvijek dva uzvišena i nepromjenljiva načela u svim velikim srpskim borbama od Sv. Save do naših dana. 

U borbi koju je usud dosudio njemu i njegovoj generaciji, on nije mogao dati ništa veće nego što je dao, tj. život svoj. Zato će pravična historija staviti njega na ravno sa kosovskim vitezima, kako njega, tako i svu njegovu izginulu vojsku, sve njegove hrabre vojvode, barjaktare, kapetane i ratnike. Jer, svi oni sa svojim vođom ostvariše onu ljubav koju Hristos naziva najvećom, položivši život za narod svoj, isto kao i veliki Knez na Kosovu sa svojom krstonosnom vojskom i Karađorđe sa svojim ustanicima. Uvijek i za uvijek ista vojska, isti narod, ista načela.”

Godinu poslije, Velimirović se preselio u Sjedinjene Američke Države, gdje je podržavajući jedinstvo svih pravoslavnih crkava, ostao do svoje smrti 1956. godine.  Umro je u Sjedinenim Državama, u ruskom manastiru Svetog Tihona a sahranjen je na srpskom narodnom groblju pored manastira Svetog Save u Libertvilleu.

Štampanje njegovih djela bilo je zabranjeno u bivšoj Jugoslaviji. Njegove mošti su prenesene iz SAD u rodno selo Lelić 12. maja 1991. godine i položene u tamošnjem manastiru. Na zasjedanju Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve u maju 2003. proglašen je svetim.