Sudbina harema Šehitluci (na slici) najbolje oslikava bremenitu prošlost Mostara dugu pet stotina godina.
Harem je nastao sahranjivanjem na ovom mjestu četiri stotine boraca koji su pali braneći Mostar 1717. godine, da bi preko njihovih kostiju bilo sahranjeno tri stotine dvadeset i troje poginulih u odbrani svoga grada i države Bosne i Hercegovine 276 godina kasnije! Tako je ovo mezarište postalo dvostruki harem Šehitluci.
Prije više od tri stotine godina ovdje su sahranjeni šehidi, poginuli vojnički braneći svoj grad, pa otud i naziv mezarišta – Šehitluci. Mlečani su nakon više neuspješnih pokušaja, 1717. godine izvršili ponovni (i posljednji) napad na Mostar. Predvodnik mletačke vojske bio je tadašnji dalmatinski providur Alvise Mocenigo. Međutim, Mostarci su uspjeli razbiti opsadu svoga grad i u odlučujućoj bici u Bišću Polju poraziti providurovu vojsku. Mocenigo je sa jednim dijelom plaćenika uspio pobjeći. Mostarci su zarobili više stotina Nijemaca koji su se kao plaćenici borili na mletačkoj strani. Zato se i dan-danas put niz Slipčićko brdo kuda su ovi njemački plaćenici sišli zove Nimeckom cestom. U ovoj strašnoj bici život je položilo četiri stotine branilaca Mostara. Njihova tijela nisu, prema tadašnjem običaju, pokopana na mjestu bitke, nego su iz velikog pijeteta i zahvale prenesena u grad i pokopana u njegovom centru.
Nažalost, u posljednjih gotovo 150 godina mostarski haremi bili su izloženi bezobzirnoj devastaciji i gotovo potpunoj fizičkoj eliminaciji. Naročito teško vrijeme za vakufsku imovinu bio je period socijalističke Jugoslavije (1945-1992). U tom periodu porušeno je devet džamija, četiri mesdžida i svi objekti nekadašnjih mostarskih medresa (osim Karađoz-begove). Kako u drugim mostarskim haremima, tako je i u ovom počupana većina bašluka te harem pretvoren u “park”.
Šehitluci su tokom Agresiji na Bosnu i Hercegovinu (1992-1996) nažalost, opet postali aktivan harem. U njemu su sahranjeni pali borci poginuli u borbi za slobodu grada Mostara i države Bosne i Hercegovine, ukupno njih tri stotine dvadeset i troje, samo u ovom haremu. Tu među svojim saborcima leži general Arif Pašalić, Midhat Hujdur Hujka, jedan od devet heroja oslobodilačkog rata Bosne i Hercegovine i mnogi drugi hrabri pripadnici Armije BiH.
(Na ovoj unikatnoj dron-fotografiji Haruna Pilava prikazana je lokacija embriona grada iz kojeg se kasnije razvio Mostar. Pored harema Šehitluci koji je centralno na slici u gornjoj polovini slike slijeva još vidimo: žuta zgrada Mitropolije (1910), ili Vladičin Dvor u kojem je danas konzulat Srbije, sahat kula Fatime Šarić, zidine kule Tabije na kojoj su bili topovi, džamija Nesuh-age Vučijakovića, Potkujundžiluk sa kompleksom Starog mosta, džamija Koski Mehmed paše. Na desnom rubu slike vidi se Tepa, prvi mostarski pazar i trg, pa se lokacija budućeg grada u prvim defterima (1468/69) i zabilježila kao ruralni trg (pazar) sa 16 kuća - Köprü Hisar, što znači Most-utvrda. Na slici su dvije od tri gradske potkupolne džamije koje pored hajata (trijema) sa tri kupolice imaju i dodatni hajat pokriven kosim krovom koji je štitio vjernike od mostarske žege).
