Naučnici kažu da bi ovi modeli embriona, koji podsjećaju na one u najranijim fazama ljudskog razvoja, mogli da pruže ključni uvid za uticaj genetskih poremećaja i bioloških uzroka ponovljenih pobačaja.

Međutim, rad također pokreće ozbiljna etička i pravna pitanja jer laboratorijski uzgojeni entiteti ne spadaju u postojeće zakonodavstvo u UK i većini drugih zemalja.

Strukture nemaju srce koje kuca ili početke mozga, ali uključuju ćelije koje bi obično nastavile da formiraju placentu, žumanjčanu vreću i sam embrion.

Profesorica Magdalena Žernicka-Goetz, sa Univerziteta u Cambridgeu i Kalifornijskog instituta za tehnologiju, opisala je rad u plenarnom obraćanju u srijedu na godišnjem sastanku Međunarodnog društva za istraživanje matičnih ćelija u Bostonu.

„Možemo stvoriti modele nalik ljudskim embrionima reprogramiranjem (embrionalnih matičnih) ćelija“, rekla je ona na sastanku.

Nema kratkoročnih izgleda da će se sintetički embriji koristiti klinički. Bilo bi nezakonito ugraditi ih u maternicu pacijenta, a još nije jasno da li ove strukture imaju potencijal da nastave sazrijevanje nakon najranijih faza razvoja.

Motivacija za rad je da naučnici shvate period razvoja „crne kutije“ koji se tako zove jer naučnici smiju uzgajati embrione u laboratoriji samo do zakonskog ograničenja od 14 dana. Zatim nastavljaju sa razvojem mnogo dalje gledajući snimke trudnoće i embrije donirane za istraživanje.

Robin Lovell-Badge, šef biologije matičnih ćelija i razvojne genetike na Institutu Francis Crick u Londonu, rekao je: “Ideja je da ako stvarno modelirate normalan ljudski embrionalni razvoj koristeći matične ćelije, možete dobiti strašno puno informacija o tome kako započinjemo razvoj, šta može poći po zlu, a da ne moramo koristiti rane embrije za istraživanje.”

Ranije su tim Žernicka-Goetz i rivalska grupa na Weizmann institutu u Izraelu pokazali da se matične ćelije miševa mogu potaknuti da se samosastavljaju u rane strukture nalik embriju s crijevnim traktom, počecima mozga i srcem koji kuca. Od tada je u toku trka da se ovaj rad prevede u ljudske modele, a nekoliko timova je uspelo da replicira najranije faze razvoja.

Razvoj naglašava koliko je brzo nauka u ovoj oblasti nadmašila zakon, a naučnici u Ujedinjenom Kraljevstvu i drugdje već kreću u izradu dobrovoljnih smjernica za upravljanje radom na sintetičkim embrionima.

“Ako je cijela namjera da ovi modeli veoma nalikuju normalnim embrionima, onda ih na neki način treba tretirati isto”, rekao je Lovell-Badge. “Trenutno u zakonodavstvu nisu. Ljudi su zabrinuti zbog ovoga.”

Postoji i značajno neodgovoreno pitanje da li ove strukture, u teoriji, imaju potencijal da prerastu u živo biće. Izvještava se da sintetički embriji uzgojeni iz stanica miša izgledaju gotovo identični prirodnim embrionima. Ali kada su usađene u materice ženki miševa, nisu se razvile u žive životinje. U aprilu su istraživači u Kini stvorili sintetičke embrije iz ćelija majmuna i implantirali ih u materice odraslih majmuna, od kojih su neki pokazivali početne znakove trudnoće, ali nijedan nije nastavio da se razvija nakon nekoliko dana. Naučnici kažu da nije jasno da li je prepreka naprednijem razvoju samo tehnička ili ima fundamentalniji biološki uzrok.

„Na to je veoma teško odgovoriti. Biće teško reći da li postoji suštinski problem s njima ili je samo tehnički”, rekao je Lovell-Badge. Zbog ovog nepoznatog potencijala hitna je potreba za jačim zakonodavstvom, rekao je on.

Izvor: The Guardian