Studija pod naslovom Kulturno porijeklo varanja u fudbalu, koju je ovih dana objavio jedan španski politološki časopis, otkriva da je broj maksimalnih kazni koje se dosuđuju u ligi svake zemlje dijelom određen kulturom i religioznošću njezinih građana. Drugim riječima, u Poljskoj ili Španiji, izrazito katoličkim društvima, dosuđuje se više penala nego u Norveškoj ili Danskoj.
Autori studije, profesori Ignacio Lago i Carlos Lago-Peñas, dodaju još jedan faktor koji utječe na broj maksimalnih kazni koje su svirane u svakoj ligi: razinu individualizma svakog društva. “Što je manje individualna kultura neke zemlje, to je vjerovatnije da će se fudbaleri namjerno baciti na loptu da dobiju penal”, tvrde oni.
Više od sto hiljada penala svirano je između 2009. i 2019. na službenim fudbalskim utakmicama širom svijeta, od kojih je više od 75 posto pretvoreno u golove, a oni su uvjetovani s nekoliko faktora. Među njima su “prednost igranja kod kuće, sudačka pristranost u korist lokalnih i uspješnijih ekipa te kvalitet svakog tima”.
Međutim, iako ove “varijable objašnjavaju razlike u broju dosuđenih jedanaesteraca između različitih ekipa”, one ne uspijevaju “objasniti ogromne razlike koje su registrirane između nacionalnih fudbalskih liga”. Primjerice, u sezonama 2017/18, 2018/19. i 2019/20. poljske lige “dosuđivao se jedanaesterac svakih 230 minuta” (odnosno približno svake dvije i po utakmice), dok je u norveškoj ligi najstrožija kazna svirana “svakih 389 minuta”, što je ekvivalent više od četiri utakmice. Prosjek 30 analiziranih evropskih liga iznosi 294,8 minuta. Suprotno tome, “broj penala u određenoj zemlji ili fudbalskoj ligi prilično je stabilan”, naprimjer, u posljednjih deset sezona engleske Premijer lige.
Objašnjenje je, prema studiji, da igrači “imaju drugačiju sklonost da se namjerno bace u šesnaestercu kako bi natjerali suca da svira penal, ovisno o kulturi zemlje”. Prema “podacima s 20.730 utakmica u 30 nacionalnih fudbalskih liga u Evropi između 2017. i 2020. godine”, visok stepen “kolektivizma” i religioznosti (dva vektora koja su obično u korelaciji) u određenom društvu “povećava broj dosuđenih kazni odgovarajuće nacionalne fudbalske lige”. Drugim riječima, “što više ljudi u nekoj zemlji misli da je religija važna u njihovom svakodnevnom životu, to su češće kazne u odgovarajućoj fudbalskoj ligi”. Ova varijabla kreće se od 17 posto stanovništva u Švedskoj do 84 posto u Rumuniji.
Suprotno tome, u zemljama u kojima je religioznost niska, a vlada individualizam, “unutarnja iskrenost” građana jača je i taj se stav prenosi na fudbalsko igralište. Drugim riječima, “pojedinci preuzimaju veću odgovornost za svoje postupke u individualističkim kulturama nego u kolektivistima”. Dakle, zemlje s niskom razinom individualizma, poput Portugala, ukazuju na kaznu svakih 260 minuta, dok je Danska (s razinom individualizma koja utrostručuje onu u Portugalu) bilježi vrijeme između svakog maksimalnog prekršaja od blizu 350 minuta.
Stavljeno u kontekst, varanje igrača na terenu slično je “poreznoj prevari”. Iz tog razloga, teza autora studije glasi: “Budući da je varanje fudbalera u kaznenom prostoru nepošteno ponašanje”, ovo ponašanje imat će veću podršku u kulturama “gdje se igrači ne osjećaju odgovornima za svoje postupke”. A ako je varanje u toj zemlji prihvatljivo u timu, varanje se pojavljuje kao način za uspjeh. Zaključak bi bio da je varanje u fudbalu prihvatljivije u nekim zemljama nego u drugim.
