Kažu da je selo Umoljani na Bjelašnici dobilo ime po legendi u kojoj je aždaha izašla iz kanjona Rakitnice, udaljenom tri kilometra od sela, i “prošla kroz Studeni potok vijugajući s namjerom da proždere stanovništvo”.
Kada su mještani primijetili aždahu, “povukli su se na brdo Pošiljak i počeli moliti i umolili su da se aždaha okameni. U znak zahvalnosti sagradiše džamiju.”
“Tokom 1993. godine Vojska RS je zapalila trinaest sela bjelašničkog područja. Jedini objekat koji nije zapaljen je džamija u Umoljanima. O razlozima njenog opstanka pričaju se različite priče i legende. Jedna je da je nisu zapalili bojeći se da ih dragi Bog ne bi kaznio, jer su sve okolo spržili do temelja.
Druga je da je jedan od njih čuo legendu o ovoj džamiji, ali i kako su Umoljani dobili ime, te je naredio svojim vojnicima da džamiju niko ne smije dirnuti.
Treća legenda govori kako je nekog komandanta spasio hodža kada je bio mali, te da on nije dao dirati džamiju. U njene grede su urezali dva natpisa ‘Lazar – ne’ i ćirilicom nepismeno ‘gatački četnici’!
Inače, džamija u Umoljanima je izgrađena 1488. godine i važi za jednu od najstarijih u BiH. Nacionalni je spomenik Bosne i Hercegovine”, napisao je na svome Facebook profilu arheolog Adnan Muftarević.
